giftige positiviteit – toxic positivity

Het is wonderlijk hoe sommige boeken op precies het juiste moment onder je aandacht komen. Bij mij gebeurde het door een tweet met een boekbespreking in het Algemeen Dagblad.
Het sloot zo aan bij wat ik een paar weken eerder had meegemaakt: een trauma-trigger waarbij ik niet eens precies begreep waarom mij dat zo triggerde. Alleen dat het aansloot bij wat invalidation wordt genoemd, een woord waarvoor de Nederlandse vertaler ook geen Nederlands equivalent weet, hij omschrijft het als: "Valideren is met begrip en compassie erkenning geven aan een ervaring (bijvoorbeeld een emotie) van iemand, zodat die ander zich gezien en erkend voelt […]."
Zelf schreef ik er eerder een blog over.

De meeste mensen denken dat positiviteit alleen maar positief is. Als je maar blij en dankbaar in het leven staat, komt alles vanzelf goed. Het ergst wordt dit gedachtengoed aangehangen in kringen van The Secret: je hebt alle nare dingen die je overkomen aan jezelf te wijten, want je hebt ze gelokt met je boze gedachten. (ook al eens over geschreven, trouwens)

Goodman legt heel goed uit wanneer positiviteit giftig wordt. (Ik heb de Engelse versie gelezen maar er staat een flink inkijkexemplaar van de vertaling bij bol. Paginanummers verwijzen naar de Engelse uitgave.)
Positiviteit wordt giftig als het wordt gebruikt:
• in gesprekken waarin iemand uit is op steun, begrip, validering of compassie, en in plaats daarvan op een gemeenplaats wordt onthaald.
• om mensen zich te laten schamen als ze het gevoel krijgen niet genoeg te doen, niet hard genoeg te werken, of dat hun lastige emoties niet te rechtvaardigen zijn.
• om ervoor te zorgen dat we ons schamen omdat we niet blij of positief genoeg zijn
• om onze werkelijkheid te ontkennen.
• om iemand met legitieme zorgen of vragen te gaslighten of tot zwijgen te brengen.
• om mensen te vertellen dat alles wat verkeerd gaat in hun leven hun eigen schuld is. (p20)

Gezonde positiviteit heeft ruimte voor de realiteit én voor hoop.
Giftige positiviteit ontkent een emotie en dwingt ons die te onderdrukken. De emotie is verkeerd, en als we ons best maar doen, zouden we hem helemaal kunnen uitschakelen.
Giftige positiviteit kapt het gesprek af en zegt in wezen: jouw gevoel klopt niet en hier heb je de reden waarom je wél gelukkig moet zijn. (p18)
De tegenwoordige mode om problemen 'uitdagingen' te noemen is er ook zoeentje.
Gedwongen, geforceerde dankbaarheid kan ook zo giftig zijn. Dat herinner ik me uit mijn jeugd. Klagen was verboden want ik had een leven als een luus op een zere kop, en vond ik het eten niet lekker? Denk eens aan het Jongetje uit het Boekje! Wij hadden vroeger helemaal niks! En je bent niet boos, je bent moe.

Goodman gaat er heel menslievend vanuit dat mensen die reageren met giftige positiviteit het goed bedoelen. Ik weet niet of dat waar is. Dat is immers ook zo makkelijk gezegd: ik wou alleen maar helpen! Maar degene die zich erdoor gekwetst voelt, bedoelt het nooit goed. Nee, die is zo slecht om aan de goede bedoelingen van de ander te twijfelen. Naar het waarom van de gekwetstheid wordt niet gevraagd, juist omdat de kwetser het zo goed bedoelde.
Als we niet weten wat iemand nodig heeft of niet eens de moeite nemen om daarnaar te vragen, helpen we vaak omdat het voor onszelf goed voelt, niet omdat we echt een probleem willen verhelpen. (p145)
Op Goodmans instagram staat deze quote:
When we get so caught up in trying to change how someone is feeling and give the "right" advice, we often forget to listen, we forget to show compassion, we forget to show empathy.

Het boek is zoveel meer dan een uitleg van giftige positiviteit, en een handleiding om je er niet schuldig aan te maken. Het vertelt bijvoorbeeld ook de geschiedenis van de beweging van positief denken zoals die in Amerika tot stand kwam. (Wie had vroeger niet De Kracht van Positief Denken in de kast staan? Bij de biep was het ook altijd uitgeleend. Oh, en google de titel voor de aardigheid eens. De giftig-positieve websites vliegen je om de oren.)

Ik kreeg echt koude rillingen van de volgende passage over eugenetica, vooral in het licht van de huidige pandemie, waarin meer en meer het recht van de gezondste telt, en levens van gehandicapten en chronisch zieken gewoon niet meer meegenomen worden bij overheidsbeleid en maatregelen. Validisme (ableism in het Engels) viert hoogtij, alles vanuit de "positieve" illusie dat gezondheid maakbaar is, of nog erger: een keuze.

Eugenic researchers promised individual and collective happiness through their methods and believed that emotional states other than positivity were bad for evolution. They ignored the current social, political, and economic challenges in favor of a simplistic view of illness and happiness. If you didn’t agree with the philosophy or methods, you were deemed "unscientific" and ultimately ignored or cast aside. The eugenics movement appeared in the United States in the early 1900s, and it was an extremely dark time for people with physical and mental illness or disabilities, who were ultimately blamed for the unhappiness of the entire society.
[…]
Some psychologists at the time believed that the elimination of "feeble-mindedness" would result in an enormous improvement in happiness and achievement in every community. Feeble-mindedness was just another name for anyone mentally or physically ill who couldn’t become the current definition of a contributing, productive, happy member of the current society. This meant locking away, sterilizing, or killing anyone who threatened the happiness of the larger society. The mentally and physically ill were seen as one of the largest threats to happiness during this period, and many believed something had to be done. (p164)

Wie ziek is, heeft dat aan zichzelf te wijten. Gezondheid is iets dat je kunt verdienen door er hard aan te werken. Dit is victim blaming van de bovenste plank. Gezonde mensen zijn gek op gehandicapten die een bijzondere prestatie leveren (inspiration porn) en op kankerpatiënten die hun ziekte 'verslaan.' Alles om de maakbaarheidsillusie in stand te houden.

Ook met betrekking tot politiek neemt Goodman geen blad voor de mond.

We can achieve well-being when certain conditions are met and people are given the space and resources to find meaning in their life, meet their needs, and cope with their environment. Good living conditions, housing, and employment are fundamental to well-being. Instead of focusing on positive thinking as a cure for illness, we would benefit from providing access to a livable wage, housing, safe communities, meaningful relationships, food security, and healthcare. Then, we can focus on improving our thinking. Health doesn’t begin and end in the mind. It exists within our communities and truly flourishes when people feel empowered and equipped to achieve their unique version of health. (p55)

Getting angry and expressing dissatisfaction is often one of the most effective ways to create change within a society. Positive platitudes and the pursuit of happiness are ultimately being used as tools to keep people submissive and quiet. (p170)

Tot slot deze, voor iedereen die zich weleens schuldig maakt aan giftige positiviteit:

Yes, people want to know that things will get better.
And they really want to know that you'll still be there even if they don't.

(De mensen die afhaken zijn inmiddels niet meer op twee handen te tellen.)