vertellers

stegner angleIk pak Crossing to Safety nu even van een plank lager, omdat ik Angle of Repose net uit heb, en het over beide boeken wil hebben.
Ik schreef al dat Crossing mij de vorm leverde waarin ik Brandsporen heb gegoten: een ik-verteller die verslag doet van gebeurtenissen uit het verleden, ook van gebeurtenissen waar zij niet zelf bij was, waarvan ze dan bijvoorbeeld zegt: "ik stel me voor dat het zo ging …"
Zo kon ik de parallellen tussen verleden en heden laten zien, en het belang van het verleden voor het heden.
Meer had ik niet van Stegner gelezen, tot nu dus: Angle of Repose. Als je het opzoekt in het woordenboek, betekent het hellingshoek. De hoek/helling waaronder los zand blijft liggen als je het stort.
Een prachtige titel voor een boek dat gaat over mijnen, en irrigatiekanalen. En over een familie die ondanks al het losse zand toch tegen elkaar aan blijft rusten, vanzelf, als natuurwet, omdat het niet anders kan.
Ook Angle of Repose heeft zo'n ik-verteller in het heden. De door ziekte zwaar invalide Lyman Ward gaat in oude brieven, dagboeken en krantenknipsels op zoek naar de geschiedenis van zijn grootmoeder, een dame die haar echtgenoot naar het wilde Westen volgt op zijn pionierstocht als mijnopzichter. Hij wil te weten komen of de kalmte die hij als kind in zijn grootmoeder voelde wel echt "repose" was, rust. Hij spreekt het boek in op tape. Sommige stukken zijn echt 'verhaal,' in andere praat hij meer met zichzelf over wat hem bezighoudt en bezielt.
In feite heeft het boek natuurlijk drie lagen: de geschiedenis, het heden van Lyman Ward (eind jaren zestig), en de schrijver Wallace Stegner die een spelletje speelt met het schrijverschap.

"In this," said Susan, as if in a novel, "I can consult no one but myself."

Lyman Ward heeft af en toe discussies met zijn secretaresse Shelly (een hippie-meisje) over het boek dat hij schrijft. Moeten er seks-scènes in voor het publiek van nu, of moet hij dat juist Victoriaans beschrijven? En als hij haar andere dingen over zijn grootouders vertelt, krijgen wij die te horen, terwijl ze in feite geen onderdeel zijn van het boek dat hij wil schrijven.
Wat het boek zo prachtig maakt, zijn verschillende dingen. Allereerst de geschiedenis van zijn grootouders, en alle details van zo'n leven in de pionierstijd. Het is of je oude films kijkt, of je meehobbelt in de wagen getrokken door paarden die het afleggen op een hoge bergpas vanwege de ijle lucht. Stegner is een zintuiglijk schrijver – af en toe vroeg ik me wel af of Lyman Ward zelf ook zo poëtisch was – en ook iemand die zijn boeken fijnmazig structureert. Pas nu ik doorkijk welke regels ik allemaal onderstreept heb, zie ik hoeveel ik tijdens het lezen miste.
En toch was ik aan het eind niet helemaal tevreden. Lyman zegt: "I lie wondering if I am man enough to be a bigger man than my grandfather."
stegner 2015-05-17 10.20Dat is het belang van het verhaal uit het verleden voor zijn verhaal in het heden. Is het genoeg? Overtuigt het? Was het verhaal mooier geweest zonder zijn tussenkomst?
Stegner vindt dat de meeste romans over het wilde Westen alleen een schildering van het verleden geven, zonder relevantie voor het heden. Hij is historicus, hij wil juist dat we ons met het verleden verhouden. Hij zet de normen en waarden van de Victoriaanse tijd tegenover die van de hippies in de sixties.
Toch bleef ik achter met het gevoel dat hij dat aan mij als lezer had kunnen overlaten, door alleen te vertellen wat er gebeurde, met die kunstzinnige vrouw in dat desolate landschap. Anders dan in Crossing to Safety – waarin de verteller een van de spelers in het drama is – is de verteller van Angle of Repose in zijn rolstoel een bestuurbare pop in de handen van Stegner.
Maar wie ben ik. Het boek won de Pulitzer.

Dit bericht is geplaatst in autobiobibliografie, recensies met de tags , . Bookmark de permalink.

2 Reacties op vertellers

  1. Bettina Grissen schreef:

    Ik heb de Nederlandse vertaling van Crossing to safety gelezen en vond die bijzonder mooi. Als ik nog meer van Stegner zou willen lezen, dan is Angle of repose wel een aanrander, begrijp ik?

    Groetjes,

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *