alle recensenten ontslagen bij NBD-Biblion

Op maandag 7 maart kwam mij via Tzum ter ore dat NBD-Biblion – de organisatie die de Openbare Bibliotheken in Nederland voorziet van AanschafInformaties (gegevens van boeken, vergezeld van een korte recensie, geschreven door een mens met vakkennis) – alle 700 recensenten plus de vaste medewerkers die die recensies redigeren en de boeken naar de recensenten opsturen per direct ging ontslaan. "Met dank voor de toewijding."
Want voortaan zouden de AanschafInformaties door de computer gegenereerd worden. Er werd jubelend een voorbeeld bij geleverd, waarvan de directeur van de NBD, Nina Nannini, afgelopen zaterdag bij Frits Spits wel moest toegeven dat dat een "uitglijder" was.

Als ex-biepjuf (P.A. Tiele-Academie, 1978) was ook ik verbijsterd. Ik bleef de vraag stellen: voor welk probleem is dit de oplossing?
Antwoord gaven ze niet, bij de NBD.
Iedereen die zich tot hen richtte kreeg het volgende bericht:
"Onze nieuwe werkwijze heeft veel vragen opgeroepen. We willen je graag uitnodigen om ons webinar te volgen waarin we toelichten waarom we dit project zijn gestart en hoe we de kwaliteit waarborgen."
Dat webinar is aanstaande dinsdag.

Maar we bleven natuurlijk niet op onze handen zitten, op Twitter. Zo was er bijvoorbeeld het IFLA Statement on libraries and artificial intelligence,
dat wijst op de gevaren van dergelijke werkwijzen.

Trouwens, het filmpje van NBD-Biblion over De Leestipper van Bookarang, het bedrijf dat de sofware voor deze werkwijze heeft ontwikkeld, doet je de haren te berge rijzen. Voortaan gaat de computer bepalen wat jij wilt lezen.

We vroegen ons af of de bibliotheken ook zonder de NBD zouden kunnen. Ik herinnerde me hoeveel tijd het kostte om zelf boeken te plastificeren, om van het titelbeschrijven maar te zwijgen.
Toen stuurde iemand me op twitter een bericht van Omrop Fryslân. De boeken voor de bibliotheken Noord Fryslân worden uitleenklaar gemaakt op het Westereen Handelscentrum, door leerlingen in een setting van 'levensecht leren.' Als het een beetje meezit liggen de boeken al na een dag in de bibliotheek. Dat is andere koek dan bij de NBD, ik geloof dat ze ervan schrokken. Ik kreeg tenminste meteen een blogpost teruggeworpen van Jeanine Deckers, die een reactie is op het gesprek van de directeur van NBD-Biblion, Nina Nannini, met Frits Spits in het programma De Taalstaat, afgelopen zaterdag. (vanaf 1:30)

Nannini verzekert ons daarin dat het géén bezuinigingsoperatie is. Het heeft te maken met efficiëntie, met de kwaliteit van de metadata, we breken met de traditie waarin we een oordeel in het informatiepakket stoppen.
Waarom moet dit? vraagt Frits Spits in afgrijzen.
Omdat het een heel arbeidsintensief proces is, zegt Nannini. En bibliotheken willen wel weten hoeveel expliciete seksscènes er in een boek staan. (Ik moet opeens denken aan mijn tijd bij de Provinciale Bibliotheekcentrale in Groningen, waar Wolkers voor het gristelijk lezerspubliek van een rood stickertje voorzien werd.) En we zijn er al 3 ½ jaar mee bezig.

Volgens Deckers heeft Frits Spits niets begrepen van hoe collectievorming werkt. Nu zal het gros der mensheid daar niet bij stilstaan. Ik moest ook elke keer weer uitleggen wat ik deed, toen ik zelf nog NBD-recensent was.
Deckers legt het dus ook uit, en voegt eraan toe:

Bij het maken van die keuze spelen een aantal dingen mee: hoe past dit in de collectie, hebben we er al iets over, voegt dit iets toe, hoe is de kwaliteit, is het een bekende schrijver, gaat dit uitgeleend worden? Vooral bij die laatste vraag speelt de publiciteit een rol: zijn er al goede recensies over geschreven of is het op tv geweest?
Als het goed is helpt de tekst van de recensie van de NBD bij het beantwoorden van die vragen. Maar het is dus niet zo dat als een recensent van de NBD iets een goed boek vindt, het automatisch wordt aangeschaft.

Haar betoog richt zich er vooral op om te laten zien dat het hele proces veel te lang duurt, en dat bibliotheken daar ook al heel lang over klaagden.
Om het in de volgende alinea totaal onderuit te halen:

Voor de aardigheid heb ik afgelopen week eens aan mijn collega Louise (een van onze collectioneurs) gevraagd wat zij doet als er een nieuw boek van Ronald Giphart uitkomt. “Nou, dan bel ik eerst de boekhandel. Dan hebben we meteen één exemplaar zodra het uitgekomen is en als het dan wordt aangeboden bij de NBD dan bestel ik er nog twee of drie, een beetje afhankelijk van hoe de recensies in de krant waren. Want Giphart wordt hier in Roermond niet zo heel goed gelezen dus daar bestel ik er niet zo veel van.”* Ik heb er nog even nadrukkelijk naar gevraagd, maar in dit geval leest ze de recensie van de NBD inderdaad niet. Want Louise hoeft in dit geval niet te weten wat de mening van een redelijk anonieme recensent is, ze vertrouwt de literaire recensenten van de kranten.

Dat herinner ik me – oma vertelt – ook van vroegah. Voor een gevalletje Adriaan van Dis (toen er nog geen DWDD was) fietste er altijd iemand naar Paagman om het betreffende boek aan te schaffen. Titelbeschrijven, plastificeren, etiketje erop en hop in de uitleen.

Dus in feite heb ik nog altijd geen antwoord op de vraag voor welk probleem dit de oplossing is. En ik vermoed zomaar dat ik dat ook bij het Webinar niet zal krijgen.

• lees de hele voortgang rond #schuifjesgate bij Tzum
• luister naar de column van Joost Oomen hierover
• lees hier het nieuwsbericht in het Parool
• lees hier wat Ted van Lieshout erover schreef
• lees hier "NBD Biblion-recensent Anna A. Ros ‘ziedend’ over vervanging door kunstmatige intelligentie en roept op tot actie van auteurs, recensenten en uitgevers"
• lees hier het interview van Boekblad met Nina Nannini (waarin zij beweert dat het bijna een half jaar duurt voor een boek in de biep ligt)
• lees alles wat er de afgelopen dagen op Twitter over is gezegd

toevoeging
• een mooi technisch stuk over de implicaties van AI door Arnoud Engelfriet
• leve de recensie, door Elisa Veini op Literair Nederland