Wie bepaalt wat kunst is?

Vorige week viel ik al zappend in het tweede deel van het 2doc-3luik over de 11 Friese fonteinen.
Het is me helaas niet mogelijk om ze te gaan bezoeken, maar dat is ook niet waar ik over wil schrijven. Het waren een paar schokkend arrogante opmerkingen van Anna Tilroe, de niet-Friese motor achter dit hele project, die me troffen.

Ik heb wel eens een opzet gemaakt voor een cursus over kunst en creativiteit. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen recht heeft op zijn eigen kunstopvatting, zijn eigen schoonheidservaring. Waarbij ik me natuurlijk terdege bewust ben van het feit dat je naarmate je meer weet, meer kunt waarderen. Zo had ik vroeger een enorm (Calvinistisch?) vooroordeel tegen de Barok. Toen ik had geleerd wat deze stroming beoogde, keek ik heel anders naar de feestelijke theaters die barokkerken zijn.
En nu ik zo langzamerhand weer losgezongen raak van de canon van de kunstgeschiedenis (Kunst = dat wat door de Kunstgeschiedenis bestudeerd wordt) vind ik opeens zoveel andere uitingen van creativiteit die me aanspreken!
Het idee dat me voor ogen stond, was dat mensen zouden gaan schrijven over de afbeeldingen die ik ze liet zien. Wat ik beoogde, denk ik, was mensen leren bewust te kijken naar mooie dingen, en te bedenken: waarom vind ik dit mooi, wat vind ik hier precies zo mooi aan, wat doet het met mij. In de hoop dat hen dat het zelfvertrouwen zou geven te durven schrijven over wat hen echt beweegt en raakt.
Hierbij wilde ik alleen een aanreiker en verrijker zijn: kijk, dit is er, en dit, en dit, wat vind je ervan?

Ha, daar vind ik een document terug (uit 2012). Kunst en Bezieling, heet het.

Een bijzondere cursus waarin aan de hand van de hoogtepunten uit de kunstgeschiedenis duidelijk gaat worden wat je bezielt: van welke kunstwerken gaat jouw hart open, en wat kun je daarmee voor je eigen creativiteit?
We vliegen in vogelvlucht door de hele kunstgeschiedenis heen, en pikken in elke periode de krenten uit de pap. Wat bezielde de kunstenaars in die tijd? Wat wilde deze kunstenaar laten zien met dit kunstwerk? Wat spreekt jou daarin aan en hoe kun je dat vertalen naar je eigen bezieling?
Een cursus voor iedereen die
- op zoek is naar nieuwe inspiratie
- een persoonlijke visie zoekt, en die wil verwoorden
- voorbeelden zoekt om de eigen creativiteit een nieuwe impuls te geven
- wel meer van kunst wil weten maar niet de droge feiten
- zich wil laven aan het moois dat de mensheid in 25 eeuwen heeft voortgebracht
De cursus eindigt met een mission statement voor jezelf:
hier houd ik van, hier ben ik dol op, dat komt door … en … en ik wil deze inzichten gebruiken om …

Tilroe staat te boek als iemand die het 'gewone volk' bij haar project wil betrekken. In de docu horen we: "Die band tussen kunstenaar en publiek is essentieel voor het slagen van 11 Fountains, vindt Tilroe: zonder draagvlak bij de omwonenden van de fontein is volgens haar het hele project tot mislukken gedoemd."
Maar wat zegt zij in de docu?
"It was an interesting discussion, having to explain what art is, and what an artist is. That is a total different way of thinking. […] They don't want it. And I try to explain them [sic] that it's not about the real thing, but that art is about storytelling. But also with unusual visions of the world."
Dat is dus wat zij onder een 'discussie' verstaat: van bovenaf uitleggen wat Kunst is.
En aan het einde: "Inspraak over een kunstwerk moet je nooit hebben. […] Dan krijg je de middelmaat ook."

Het wordt tijd dat het belang van kunstonderwijs (weer) wordt ingezien, dat regeerderen zich niet langer minachtend over kunst uitlaten en het elitair noemen. Dan kunnen zulke koningineenoogjes hun persoonlijke smaak niet zo ondemocratisch opdringen aan dat 'gewone volk' dat er 'geen verstand' van heeft.

Dit bericht is geplaatst in kunst met de tags . Bookmark de permalink.

9 Reacties op Wie bepaalt wat kunst is?

  1. Erik Scheffers schreef:

    Hoi Hella, ik ben het helemaal met je eens. Ik hoorde van een vriend dat Arnon Grunberg tijdelijk bij het Stedelijk Museum zit en daar mag schrijven wat hij wilt. Hij schrijft dat de mooiste kunst van het Stedelijk gemaakt wordt in het restaurant. Is dat een manier van hem om te zeggen, dat hij moderne kunst maar niets vindt? Ik kan zelf ontzettend genieten van mooie dingen, of het nu gaat om muziek, films, foto's, boeken of de natuur of een goed gesprek. Maar ik besef ook wel dat iedereen van andere dingen houdt. Het schijnt dat bijvoorbeeld in de schilderwereld nogal smalend wordt gedaan over het werk van Rien Poortvliet, terwijl ik zijn tekeningen van wild en van dieren (en kabouters!) op en rond de boerderij werkelijk prachtig vind. Niet iedereen houdt van Rembrandt! (ik overigens wel) Groetjes, Erik

    • Hella schreef:

      Hoi Erik, ik ga er op een ander moment nog eens over nadenken wat het is dat Poortvliet buiten de Kunst plaatst. Maar wat hij maakt is technisch in elk geval heel knap. Jij houdt dacht ik ook erg van fotografie? Wat is het dat sommige foto's Kunst maakt en andere gewoon kiekjes?

      • Erik Scheffers schreef:

        Hoi Hella, ik houd inderdaad heel erg veel van fotografie. Ik heb zelf tijdens mijn vakantiereizen tussen 1988 en 2000 veel gefotografeerd, dus ik heb er wel een beetje zicht op wat ik zelf ook zou kunnen en wat volslagen buiten mijn bereik ligt. Om een voorbeeld te noemen, de dierenportretfoto's die Frans Lanting maakt, zou ik nooit zo kunnen maken. Daar moet je echt een enorm geoefend oog voor hebben. Wat mij betreft is dat Kunst met een grote K. Om een ander voorbeeld te noemen, kijk ik naar de foto's van Jimmy Nelson. Ik vind zijn foto's misschien nog wel indrukwekkender dan die van Frans Lanting, maar dat is toch meer documentaire fotografie. Je zoekt een aantal mooi uitziende mensen bij elkaar, zorgt ervoor dat ze op en top gekleed zijn in traditionele kostuums en met bijpassende sieraden en je plaatst ze tegen een mooie achtergrond. Het is in dat geval enorm belangrijk om die mensen op hun gemak te stellen en organisatorisch komt er heel veel bij kijken, maar ik heb het gevoel dat ik dat ook zou kunnen (mits ik daar de energie, tijd en geld voor had). Ik vind de foto's van Jimmy Nelson zeker meer dan gewoon kiekjes, maar twijfel erover of ik ze dan kunst wil noemen.
        Ik verzamel ook fotoboeken, zie mijn blog. Het valt mij op dat er heel veel fotoboeken gemaakt zijn uitgaande van een bepaald thema, ipv boeken met een verzameling van iemands mooiste foto's. Ik zie regelmatig fotoboeken waarvan ik denk dat ze een grappig thema behandelen, en dan kijk ik vervolgens naar de foto's en dan denk ik bij mijzelf, dat kan ik beter.
        Dan is er de kwestie van de bijschriften van fotoboeken en kunstboeken in het algemeen. In de grote meerderheid is die beneden de maat. De voorbeelden liggen voor het oprapen. Ik heb jou er ook wel voorbeelden van zien geven. Groetjes, Erik

        • Hella schreef:

          Ja, dat is ook een goed punt, van die bijschriften. Om nog maar te zwijgen van allerlei types die op teevee interessant doen over kunst, en er vaak de ballen verstand van hebben of onwaarheden deibiteren.

  2. Ferrara schreef:

    Is het kunst of knap gemaakt, dat vraag ik me wel eens af als ik naar een zogenaamd kunstwerk sta te kijken. Ik moet bij dit soort discussies altijd weer aan de pindakaasvloer van Wim T. Schippers denken. Ik heb dat altijd de groots mogelijke flauwe kul gevonden, maar het is maar hoe je het verkoopt. Begrijp me goed ik kom graag in musea en weet daar veel te genieten.
    Ik heb de indruk dat mevrouw Tilroe de Friese omwonenden niet erg serieus heeft genomen.

    • Hella schreef:

      Sommige kunst wordt denk ik alleen gemaakt om mensen op een uitdagende manier aan het denken te zetten, niet vanwege schoonheid of uiting van iets dieps.

  3. Fenna schreef:

    De discussie (hier) in Friesland ging vnl. over het idee dat als het thema van het cultureel jaar "Mienskip" (gemeenschap) is, het ook diezelfde mienskip is die moet mogen meedenken, meebouwen en kunstenaars moet mogen aandragen. Het was idd. nogal arrogant van mevr. Tilroe (zegt ze in aflevering één van de driedelige serie) om te zeggen dat de Friezen in aanraking moeten worden gebracht met kunst. Het zou hen wezensvreemd zijn zelfs bang maken en dit zou zelfs een soort van afspiegeling van de maatschappij zijn waarin wij bang zijn voor de ander, de vreemdelingen onder ons. Dit noem ik idd. minachting. Alsof Friesland geen kunstenaars of musea zou hebben en daarbij ook nog xenofoob is. Het zal wellicht kloppen dat er op het platteland iets nuchterder tegen sommige zaken wordt aangekeken, maar mevrouw Tilroe heeft zich wat mij betreft te laatdunkend over de Friezen en gek genoeg zelfs over kunst uitgelaten. Overigens zijn er in veel Friese steden wel mooie fonteinen te zien.

  4. Fenna schreef:

    Tja, heb me even zitten te verdiepen en het blijkt dat ze al voor dat Leeuwarden uitgeroepen werd tot culturele hoofdstad, dus nog in de race waren, al werd benaderd door de provincie. Er moest een internationaal kunstproject in de 11 steden komen. Ze hebben haar benaderd vanwege haar eerdere succesvolle internationaal bekend geworden beeldententoonstelling "Sonsbeek" in Arnhem. Daarbij komt ook nog dat in het bidbook uitdrukkelijk werd omschreven dat het om kunst van internationale allure moest zijn en dat Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa is en niet alleen van Friesland. Het lijkt er dus op dat vooral ook de provincie een rol heeft gespeeld. Neemt niet weg dat mevrouw Tilroe een aantal uitspraken niet had moeten doen en het neemt ook niet weg dat een provincie die volgens het bidbook vooral aan Europa wil tonen wat "mienskip" is zo de plank misslaat door die mienskip vervolgens te negeren.

Laat een antwoord achter aan Fenna Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *