voor altijd

Ook dit boek – Crisis en Innerlijke Groei van Johan Cullberg - herinner ik me als invloedrijk. Daarom heb ik het ook meegenomen uit de bibliotheek van paps. Ik las het bij mijn ouders thuis, op verlof. Mijn vader had het aangeschaft in 1989, ik denk in de tijd dat hij zelf uit zijn werk raakte. Maar aan het eind van de tekst (voor de noten en het register) staat dat hij het uitlas op 12 juni 1997.
Wat ik me achteraf van het boek herinner, is dat het me een gevoel gaf van begrepen te worden, en in het verlengde daarvan meer begrip voor mezelf. Het begin van het proces waarin je je eigen moeder wordt, en langzamerhand leert inzien dat zowel ziekte als genezing in jezelf en door jezelf plaatsvinden. De "uit rouw geboren empathie voor het eigen levenslot" zoals Alice Miller dat zo mooi uitdrukt.
Dit is het soort boek dat je sterker maakt, dat daadwerkelijk bijdraagt aan je ontwikkeling, in de zin dat je bewust een stap vooruit zet. In de wetenschap dat zo'n ontwikkeling nooit 'af' is, dat je door nieuwe crises weer verder en anders ontwikkelt.
Ik moet eraan denken hoe mijn vader altijd geneigd was te zeggen dat hij bepaalde eigenschappen "als kind al" of "op de hbs al" had. Alsof het juist een pre was om niet te veranderen. 'Voor altijd' de mantra die ook mij zo lang in zijn greep heeft gehouden.
De lessen uit dit boek heb ik wel geleerd. Kan ik zelf onderwijzen, zolangzamerhand. Het mag de wereld in.