rookgordijn

Het kwam van de week voorbij: het nieuws dat ruim veertig procent van de medisch specialisten vindt dat het mogelijk moet zijn om een behandeling te weigeren als de leefstijl van een patiënt diens ziekte nadelig beïnvloedt.
Ik vond dat schokkend. Wat een kanttekeningen zijn er hierbij te plaatsen!
Allereerst al de definitie van een "gezonde leefstijl." Moet iemand dan voortaan allemaal chemische rotzooi gaan eten die van overheidswege een "vinkje" heeft gekregen? Wie bepaalt wat een gezonde leefstijl is? En wie maakt die leefstijl betaalbaar voor iedereen?
Maar dan – en vooral – het gebrek aan mededogen dat eruit spreekt. Alsof iedere dikzak, iedere roker, iedere drinker op een dag heeft besloten: nu ga ik me voortaan lekker te buiten, en dan mogen andere mensen daar lekker voor betalen! Alsof niet iedere verslaving een oorzaak heeft die veel verder reikt dan alleen de wilskracht van een persoon.
Daarom was het artikel van Ivan Wolffers - De wreedheid van het 'eigen schuld'-denken - me zo uit het hart gegrepen.
Hij spitst de discussie toe op roken en longkanker. Tenslotte weet iedereen dat het verband daartussen onomstotelijk vastligt. Nou, niet dus.
De zin die mij persoonlijk het sterkst trof was deze: "Stoppen met roken is moeilijk voor mensen die het gevoel hebben dat er meestal over ze beslist wordt en dat ze eigenlijk nooit zelf iets kunnen beslissen."
Ja, lekker makkelijk. Iedereen kan toch zelf beslissen of hij stopt met roken of niet? Niemand beslist toch dat hij moet roken?
Nee, maar zo werkt het dus niet.
Het is het gevoel van machteloosheid, van overgeleverd-zijn, van geen keus hebben. Zo'n gevoel kan ontstaan als je in een ongezonde relatie zit, als je een uitkering hebt en als profiteur wordt neergezet, als je een progressieve, ongeneeslijke ziekte hebt, als je op wat voor manier dan ook de regie over je eigen leven bent kwijtgeraakt.
Ik kan me zo kwaad maken op mensen die over armere mensen oordelen en zeggen: jaja, ze hebben wel geld voor sigaretten, die uitkering kan nog wel wat lager! Alsof die sigaret niet het enige is wat iemand soms nog heeft om het bestaan draaglijk te houden!
Mij is het uiteindelijk gelukt om te stoppen. Na vreselijke hartkloppingen die goddank geen hartinfarct waren, kwam ik tot het inzicht dat ik wilde blijven leven. Bij elk rookmoment besefte ik hoezeer elk shagje een rookgordijn was geweest. Niet voelen wat je wel zou moeten voelen. En dat gemis is er nog altijd.
Het is geen gebrek aan wilskracht, het is geen bewuste keuze. Je moet het geluk hebben dat er iets gebeurt waardoor je het kan. Heel vaak is dat een radicale verandering in de omstandigheden, waardoor je dat gevoel van regie terugkrijgt. Dat is iets om dankbaar voor te zijn.
Niemand heeft het recht een verslaafde te veroordelen.