voorstelling Etty

Ik weet nog goed hoe'n ontzettende openbaring de complete uitgave van de dagboeken van Anne Frank voor me was. Het diepzinnige, intelligente, bijzondere meisje bleek ook gewoon een melige mopperaar die filmsterrenplaatjes spaarde. Goddank. Ik kon me met terugwerkende kracht met haar identificeren, en bewonderde haar des te meer.
Nu ben ik gisteravond naar de voorstelling "Etty" van Margreet Blanken geweest. Wie mij kent, weet dat Etty Hillesum samen met Julia Cameron en Clarissa Pinkola Estés mijn eregalerij van guru's vormt. Vrouwen, wier boeken mijn leven daadwerkelijk veranderd hebben. Boeken die ik in elke nieuwe levensfase herlees, en steeds opnieuw zijn ze me tot steun.
"De Nagelaten Geschriften" van Etty Hillesum zit vol papiertjes, ooit ben ik begonnen met alle zinnen over te typen die ik belangrijk vond, maar in feite moest ik dan het hele boek overtypen.
Twee uitspraken van Etty hebben al als schrijfcitaat op mijn website gestaan:

Een slordig bureau vol boeken en papieren, dat van mij alleen is, zal ik altijd weer verkiezen boven het ideaalste en harmonischte huwelijksbed.

en

De genade moet bij haar schaarse komsten een welvoorbereide techniek aantreffen.

Vooral die laatste is een aansporing om ter harte te nemen. Oefenen nooit zien als verspilde tijd, verspilde inkt, maar als een voorbereiding op de komst van de genade van de inspiratie. Hieraan vooraf gaan in het boek de volgende zinnen:

Het moet direct volmaakt zijn, wat er op papier komt, het dagelijkse werk er aan doen wil ik niet. Ben ook nog niet overtuigd van eigen begaafdheid, dat gevoel is nog niet organisch bij me ingeschakeld. In bijna extatische momenten acht ik me tot wonder wat in staat om vervolgens weer in de diepste put van onzekerheid weg te zinken. Het komt doordat ik niet dagelijks en geregeld werk aan datgene, waarin ik meen dat m'n begaafdheid ligt: het schrijven ...

Het geeft moed om te lezen hoe zij aan zichzelf heeft getwijfeld, met zichzelf heeft geworsteld, en zo weinig geloof had in zichzelf. Als ik haar dagboek lees, denk ik steeds: wat heerlijk dat jij dit hebt geschreven, en niet een fictief verhaal dat misschien nooit tot ons gekomen was. Juist door ons zo deelgenoot te maken van al je worstelingen, heb je ons een onvervangbaar en onvergelijkbaar levensboek gegeven, dwing je ons om ook na te denken over hoe we met onze talenten omgaan, en hoe we in het leven staan.
En zij herkent dat weer in mij als ze schrijft:

Het was het o-ja-lezen. Bij veel het gevoel, het zelf net zo gezegd te kunnen hebben, het beleefd te kunnen hebben.

Maar over dit alles ging de voorstelling niet. Hier werd Etty gereduceerd tot hoer en heilige. In het begin haar seksuele besognes en escapades, aan het slot eigenlijk alleen nog haar visie op het geloof, en op God. Wat ze daarover te zeggen heeft is behartenswaardig en ook bewonderenswaardig, voor iemand in haar situatie. Maar zij was zoveel meer dan iemand die van haar geloof getuigt, haar geest omvatte zoveel meer dan alleen dat aspect. Zo kreeg de voorstelling voor mij iets geëxalteerds. Iets dat juist door haar te verheffen Etty tekortdeed. Zoals dat vroeger voor dat dunne blauwe Het Achterhuis voor Anne Frank gold.