Leeservaringsverhaal

Ik hoorde voor het eerst van Maria Gainza en haar boek Oogzenuw via een post van NPR op Facebook. De Engelse vertaling – Optic Nerve – is net uit, en wat er over gezegd werd sprak me zeer aan.
Het gaat over een jonge vrouw in Buenos Aires, die de kost verdient met mensen rondleiden in galeries en private kunstcollecties. De nadruk zou liggen op de kunstwerken, dus dat moest ik wel prachtig vinden. Het bleek dat de Nederlandse vertaling al een jaar eerder verschenen was, dus haalde ik die fluks uit de biep.

Ik was gekomen tot bladzij 23 toen ik mezelf toegaf dat ik me verveelde. Inmiddels was er een boek op mijn pad gekomen dat me veel nieuwsgieriger maakte: Celestial Bodies van Jokha Alharthi, een Omaanse schrijfster, genomineerd voor de internationale Booker Prize.
Dat plaatste me vanaf de eerste bladzij terug in Oman, bijna zo dat het zeer deed.

Ik wilde ophouden met die hele Oogzenuw, en het boek van mijn Goodreads lijstje verwijderen. Toen kwam ik daar een aantal dermate enthousiaste besprekingen tegen dat ik begon te twijfelen. Toch maar laten staan? Later nog eens proberen? Waar lag het eigenlijk aan dat het me niet pakte?
Al vanaf de eerste bladzij had ik het gevoel wat ik zovaak heb bij in het Nederlands vertaalde boeken: wat is het houterig. Stijf. Kaal, alsof je door een straat rijdt waar vroeger mooie oude huizen stonden en nu kantoorblokken.
Zou de Engelse vertaling dan beter zijn?

Ik las de eerste bladzij en dacht aanvankelijk: ja! Veel beter! Een stuk soepeler! Korter ook, qua aantal woorden.

I first encountered Dreux on an afternoon in autumn; the deer, precisely five years later. In Dreux’s case, I left the house one day under blue skies only to be caught in a sudden downpour. […] a car came past hugging the curb and drenched me and my pristine yellow dress. Three more plowed through the same puddle in quick succession, the rain stopped—as suddenly as it had begun—and of course who should pull up seconds later but my tourists? They were a middle-aged couple from the U.S. She was dressed all in white and he all in black; stepping out of the taxi they looked immaculate, improbably dry, as though they and their clothes had come directly from the dry cleaner.

Maar ik miste iets, iets wat me in de Nederlandse vertaling was opgevallen als een prachtige beeldspraak:

"Drie auto's later ging de bui liggen, even plotseling als hij was begonnen, en kwam door de laatste regendruppels, die in de lucht leken te hangen als een gordijn van glaskralen, de taxi met mijn klanten aangereden."

De zin is houterig, onder andere door de vele komma's, maar zo'n beeldspraak zomaar weglaten? Wat zou er in het Spaans gestaan hebben? Ik heb ooit een jaar Spaans gedaan op de bibliotheekacademie, en kan met de vertaling erbij wel zo ongeveer ontcijferen wat er staat. Ze staan gelukkig online, deze eerste bladzijden.

Tres autos más tarde amainó, tan de golpe como había empezado, y a través de las últimas gotas de lluvia, que caían suspendidas como una cortina de cuentas de cristal, llegó el taxi de mis clientes.

Helemaal tekstgetrouw vertaald dus, die Nederlandse versie. De Engelse maakt er een potje van, een toegankelijk potje maar ook een beetje een Disneypotje. Dus ik ga dat Omaanse boek eerst uitlezen, en dan toch maar verder met de Nederlandse vertaling van Oogzenuw.