Ik heb in mijn leven een aantal dingen als heiligschennis ervaren. De boulevard van Scheveningen, bijvoorbeeld. De zee gedegradeerd tot stadsgeneugte. Het Hallelujakoor als muziek bij een smerige scène in een film (welke het was weet ik niet meer, ik dacht La Grande Bouffe maar dat klopt niet). De hertaling van Couperus ook, denk ik.
En nu dit rare boek: Annelies, a novel of Anne Frank. What if … Anne Frank het concentratiekamp had overleefd.
Ik ken Anne Frank sinds ik een jaar of dertien was, toen ik dat dunne, blauwe boekje uit de grote boekenkast mocht lezen. Ik ging er een conversatie mee aan in mijn eigen dagboek, met de inhoud en met de stijl. Ik herlas het vaak. Later schafte ik de volledige uitgave van haar geschriften aan, en ze werd uitgevuld tot een echt mens. Niet meer alleen de gecanoniseerde Anne, maar ook een gewoon pubermeisje met woede en dweepzucht.
En nu dit rare boek. Het usurpeert Anne, ik kan er geen ander woord voor bedenken, de schrijver eigent zich haar toe en misbruikt haar, al weet ik niet precies waarvoor. Om goede sier te maken met zijn "zes jaar onderzoek" die voornamelijk geleid hebben tot het veelvuldig foutief strooien met Nederlandse woorden?
Ik vind allemaal prijzende citaten op zijn eigen website maar geen enkele bespreking in een krant die ertoe doet. De lovende woorden worden overal letterlijk geciteerd, maar een onafhankelijke bron is er niet voor te vinden. Inmiddels weet ik dat al die boeken die als poignant worden aangeprezen door bestsellerauteurs van wie niemand ooit gehoord heeft, gewoon slecht zijn.
Kirkus reviews prijst het boek maar misprijst de stijl: flat-footed storytelling weakens the impact, en ook Publishers Weekly zegt zuinigjes: It’s a noble effort, but this novel never lives up to the promise of its premise.
De stijl is inderdaad om te huilen. Op zijn minst had hij zijn leger Nederlandse medewerkers even kunnen vragen het Nederlands te corrigeren! Een lijstje:
• onderduiken wordt "onder het duiken" genoemd
• "paapje" voor pappie
• Westerbork "130 kilometers north of Amsterdam"
• VOOR SLECHTS VERTONING (in de etalage van een winkel)
• schuilnaamen
Ook benoemt Gillham regelmatig de meest uiteenlopende dingen als "Dutch." Het boek speelt in Nederland dus natuurlijk hebben ze daar ook Nederlandse moeders, dokters, leraressen ("a skinny Dutch mouse"), dakpannen, trappen, ramen, wandeltempo's en omgangsvormen. In Amsterdam hebben ze Amsterdammertjes, "little ones from Amsterdam," (tiepies een gevalletje Omgevallen Kaartenbak) en een "bustling Dutch citizenry" (p162). Gezellig is "a favorite word of the Dutch." (p189)
Steeds moet Gillham laten zien hoe goed hij zijn huiswerk heeft gedaan, waardoor het boek een sterk opa-vertelt-karakter krijgt.
Hij gebruikt ook zulke lelijke, misplaatste woorden.
(p85) "Mother," Margot suddenly announces, "you're shivering."
(p126)"Her mind hangs blankly in her head like a stone."
(p270) Annes verjaardag. "Dassah has taken a slagroomtaart from the oven."
Het nieuwe servies is Meissen Zwiebelmuster. Echt? Een Duits servies, vlak na de oorlog?
(p334) Hij laat vader zeggen: "I returned your diary for your own private satisfaction, because it was the correct thing to do." (Hij heeft het al die tijd verborgen gehouden, maar nu was het ineens the correct thing to do, en wie praat zo?)
(p369) tears … freely drenching her cheeks …
SPOILER ALERT
Vijftien jaar later woont ze - mede door toedoen van niemand minder dan Cissy van Marxveldt - in New York en ze heeft al vier boeken geschreven maar ze is nog steeds alleen maar beroemd vanwege haar dagboek. Ze heeft de hele tijd signeersessies (waarbij ze de Amerikaanse klandizie met 'liefje' aanspreekt) en lezersbrieven te beantwoorden, in een belabberde stijl (p373) "I couldn't understand what the heck was happening" (2x in 1 brief, en trouwens, 1961, wie schreef toen what the heck in een keurige brief?).
Haar kat heet Her Majesty Wilhelmina en vier regels later Ihre Majestät Mina, iemand draagt "a stylish chapeau."
En passant wordt het raadsel van het verraad van de Achterhuisbewoners ook nog even opgelost.
Soms vraag ik me ook af hoe zuiver op de graat Gillham eigenlijk is. Hij geeft een beschrijving van verschillende Joodse wijken in Amsterdam (voor de oorlog) . "… the haute bourgeois Kultur bastions of the Merwedeplein in the Amsterdam-Zuid, where pampered little girls like Anne and Margot Frank had lived …" (p247)
" … the Transvaal had been home to Jews scrambling up the ladder. Les petits bourgeois juifs on their way up." (Let ook op het strooien van andere talen, gék word je ervan.)
Van Anne zegt hij (p202) "She despised forgiveness." Voor mijn gevoel klinkt daar iets van een veroordeling in door.
Haar nieuwe stiefmoeder vertelt haar: "Anne, you were terribly spoiled when you were a child."
Hij vertelt regelmatig hoe Anne eraan toe is, om dat vervolgens nog eens in een dialoog te presenteren. Jahaa! Nu weten we het wel! In feite is het verhaal totaal plot- en ontwikkelingsloos. Anne is gewoon de hele tijd boos. Scène na scène laat alleen dat zien. De schrijver springt regelmatig het toneel op om ons dat nogmaals uit te leggen. Ze is boos want ze voelt zich schuldig.
Wat wilde Gillham met dit boek? Ik vind een interview. Hij zegt:
Through telling the story of one girl, I hope to tell the story of all the “Annes,” showing the lost potential of the millions who perished. Anne Frank’s legacy is one of hope and I want to show what we are missing in our world today, because of their loss.
En wat wil hij dat we meenemen uit zijn boek?
Anne is a representation of the Holocaust. Six million is but a number, but in reading her diary we see a tragedy. In this book, I hope people will see that Anne is someone we can identify with on an emotional level. She is a very skilled writer as evidenced by her last entry in August 1944. The message of the book, and maybe what Anne Frank tried to tell us is that hope can survive even in the face of destruction, despair, and brutality.
Al deze dingen zijn natuurlijk volstrekt overbodig. Alleen het dagboek lezen is genoeg, en dat is ook nog eens stukken beter geschreven! Dus wat kan dan je motivatie zijn? Onwillekeurig denk ik weer aan Haar Naam was Sarah. Een ethisch volstrekt onverantwoord boek, enkel en alleen geschreven because holocaust sells.
Wat een kloteboek.
Hoi Hella, wat heb je het weer mooi verwoord! Klasse zoals jij een volkomen overbodig boek bespreekt. Groetjes, Erik
dankjewel Erik!
Ik neem aan dat dit een recensieboek was, anders zou je dit toch nooit tot het eind volgehouden hebben 😉
Maar hoe moet je zulks nou weer netjes formuleren.....
Ja, daar heb ik flink op zitten puzzelen. Heerlijk om daarna het echte gal hier te spuien.
Dit boek ga ik dus niet lezen. Ik vond Sarah ook al zo'n draak.
Goed zo.
gatverdamme, over Gotzpe gesproken. Eigenlijk is jouw mooi verwoordde recensie al te veel eer voor zulke bagger!
Ik vond dat ik het juist bij zo'n onderwerp heel goed moest onderbouwen. De goegemeente op Goodreads slikt het allemaal weer voor zoetekoek.
Oh mijn God. Wat verschrikkelijk.
Waarom wordt zo'n boek geschreven? De tragiek zit er juist in dat Anne Frank de oorlog niet overleefd. Als je een verhaal wil vertellen over iemand die dat allemaal heeft meegemaakt en wel overleeft, neem dan iemand anders, of verzin iemand anders. Als je dat goed doet, kan dat een heel mooie en ontroerende roman opleveren. Dit is prut en voor dit soort boeken zou er gewoon weer en Index van Verboden Boeken mogen komen!
Groetjes,
Nou, dat vind ik ook.
Toen ik het boek in de etalage zag liggen met de ondertitel "A novel of Anne Frank" dacht ik gelijk al "gádver, blijf van haar af!" Aangezien ik er verder niet naar gekeken heb, lees ik hier pas dat ze in het boek het concentratiekamp heeft overleefd. (Wat mij betreft mag alleen Shalom Auslander dat geintje uithalen.)
Het is precies zoals jij zegt, we hebben het dagboek al om ons emotioneel met haar te identificeren. Waarom denkt hij anders dat het dagboek zo'n wereldwijde bestseller en klassieker is geworden?
Ja precies! Dat boek van Auslander werd door Anna erg aangeprezen, misschien dat ik een poging waag. Nu eerst even een knus tussendoortje.