Wat ik het mooist vind aan Rome? Al die lagen geschiedenis die naast elkaar en bovenop elkaar bestaan. Op de Via Appia zet ik mijn voeten waar meer dan twee millennia geleden ook al mensen hun voeten zetten, waar de sporen van de karren in de grote straatkeien staan zodat ik de wielen nog in de verte hoor ratelen. Ik telefoneer mobiel naast het Colosseum, ik stap uit de bus naast een kerk die uit drie heiligdommen boven elkaar bestaat, en die oorspronkelijk een Romeins woonhuis was, met inpandige waterbron. Mijn hand streelt de stenen, die ooit door een Romeinse huisvrouw met een boender zijn bewerkt, mijn ogen glijden langs verfijnd beeldhouwwerk dat ooit huis of heiligdom sierde. Ik denk: wat blijft er van onze tijd aan artefacten over? Al die digitale communicatie, al die digitale foto's van mij ... zullen ze ooit van ons iets lezen over tweeduizend jaar, zoals ik hier nu in een catacombe het grafschrift van een kind sta te lezen?
Wat ik ook fascinerend vind, is dat er een tweede Rome bestaat, vrijwel onzichtbaar vanaf de straat. Vanuit ons appartementje hadden we er zicht op, die tweede wereld van binnenplaatsen en dakterrassen. Op binnenplaatsen zijn extra huisjes gebouwd, en het dak daarvan maakt de tweede etage plotseling begeerlijk. Op daken zijn huisjes gebouwd, met dakterras waarvan je de planten soms over daklijsten ziet bloeien als je buiten, beneden, staat. Op die huisjes zijn kleinere huisjes gebouwd, met kleinere balkonnetjes. Je tafelkleed kun je niet uitslaan daar: kruimels en kaaskorsten belanden bij de benedenburen op tafel. San Clemente all over again en dat gaat maar door, we zagen het aan de overkant gebeuren. Bestaat er in Rome ook een zoning law zoals in New York?
Wat ik het mooiste vond aan Rome, was de beeldenexpositie La Ruta de la Paz van de Costa Ricaanse kunstenaar Jiménez Deredia.
Naast de brokkelige stenen van Colosseum en Forum waren ze neergezet, of liever: lagen ze, de grote, gladde vrouwenbeelden die getuigden van een eeuwige rust die wonderwel paste bij de eeuwige stad. Ik las ergens dat Deredia's beelden zijn voortgekomen – organisch, bijna – uit de mysterieuze stenen bollen die door heel Costa Rica zijn achtergelaten door de Boruca Indianen. Langzaam transformeerde de bol tot vrouw, en de vrouw draagt nog altijd die bol. Thuisgekomen met mijn vierhonderd digitale foto's ontdekte ik dat ik ze elke dag wel een keer had gefotografeerd. Steeds als we langs het Colosseum kwamen, kwamen we in de eerste plaats langs hen. Misschien was het wel dat: de Eeuwige Stad is toch voornamelijk van de mannen. Gladiatoren, senatoren, keizers, pausen en presidenten. Zo vrouw te zijn. Daar zo te gaan liggen, in diepe, zelfverzekerde rust, in de wetenschap dat het de eeuwige moeder is die alles mogelijk maakte.
Ja imposant die beelden, die lagen, stonden er een jaar geleden niet.