MOETEN SCHRIJVEN
Toevallig hoorde ik deze week van twee verschillende mensen dat ze last hadden van het "moeten schrijven."
Voor de een was het een aanslag op de eigenwaarde: werd er niet geschreven, dan was het een schandalige verspilling van tijd, leven en talent. De ander overtuigde zichzelf dat "moeten schrijven" een door boekjes aangepraat gevoel was dat alleen maar stress opleverde.
Zelf schreef ik ooit (in een van de allereerste Trouw-columns):
Dat is wat Rilke zegt, in zijn Brieven Aan Een Jonge Dichter: "Dit voor alles: vraag je af in de stilste uren van de nacht: moet ik schrijven? Graaf in jezelf naar een diep antwoord. En als het bevestigend luidt, als je met een sterk en simpel ik moet deze vraag tegemoet treden mag, bouw dan je leven naar deze noodzaak. Laat je leven, tot in de onbelangrijkste uren, getuigen van deze drang."
Geef niemand toestemming om voor jou te beslissen of je mag schrijven of niet. Richt je niet op de markt, luister niet naar de ijdeltuiten van de grachtengordel, lees geen ontmoedigende schrijfboeken. Er zijn slechts twee criteria die je het recht geven jezelf schrijver te noemen. De zekerheid dat je moet schrijven, en de bereidheid om te werken naar de top van je kunnen.
Het hamwoord in dat citaat is natuurlijk mag. Of je schrijven mag, laat dat nooit van anderen afhangen. Je hebt van niemand toestemming nodig.
Of je schrijven moet, is een veel ingewikkelder verhaal.
Het is natuurlijk verrukkelijk als een verhaal zo levend in je is, dat je het wel moet opschrijven, dat staat buiten kijf. Ik móet ook af en toe een stukje bloggen als ik dingen gelezen heb waarop de reactie in mijn lijf woelt als een verdwaalde armadillo. Ik moet sowieso regelmatig dagboekeren, anders weet ik niet meer wie ik ben. Dat zijn de moetens die bijna zo lichamelijk aanvoelen als nodig moeten.
Maar er zijn andere moetens. En dat zijn vaak buitenwachtmoetens: als jij je een schrijver wilt noemen, moet je natuurlijk wel uren zitten zwoegen op je koude zolderkamertje. Als jij nog iets wilt voorstellen in dit leven met dat wrakke lijf van je, moet je op z'n minst schrijven. Hophop, aan het werk of anders wil ik er niets meer over horen.
En verander schrijven nu eens in pianospelen? Of in quilten? Of in aquarelleren?
Ja hoor eens, dat zijn hobby's.
Nee, dat is kunstbeoefening door amateurs.
Een amateur heeft lief wat hij doet, doet het omdat hij geen fijnere manier kan verzinnen om zijn tijd te besteden. Niet om te bewijzen dat hij het serieus meent met de pingelarij, om een plaats onder de zon te verdienen door maar heel hard al die lapjes door te stikken, om met zijn aquarellen ooit in het museum te eindigen. Nee, alleen maar om de intense vreugde.
Dat.
Daar gaat het om.