Examentijd

Met een gevoel alsof ik eindelijk de examenopdracht kon lezen (alsof ik voordien nooit de envelop geopend kreeg, of de opdracht in het Chinees was) ben ik aan dit examen begonnen. En het bleek dat ik me in mijn leven wel goed voorbereid had, eindeloos had geoefend op exen, reaguurders en meer dwars volk. Ik had me geoefend in het verwoorden van mijn gelijk, en in het bouwen van mijn burcht. Niemand zou mij nog ooit met zijn waarheid onderdrukken. Niemand zou nog ongestraft onwaarheden mogen verkondigen in mijn nabijheid.

Maar dat bleek niet de opdracht te zijn. De opdracht was: hoe kun je je integriteit bewaren náást de onwaarheden die de ander blijkbaar nodig heeft om zijn verhaal kloppend te houden? Wat kun je doen om – in tegenstelling tot wat je als kind hebt geleerd – zo sterk te rusten in jezelf dat je van niemand meer hoeft te horen dat je gelijk hebt?

En die kaart die ik zag – in werkelijkheid was het een sticker op een vitrine in een winkeltje vol boeddha's en wierook – gaf mij het antwoord. I let go of all hope and now I feel much better.

Laat die hoop varen, die hoop dat er ooit iemand komt die bereid is jouw waarheid voor waar aan te nemen. Het is zelfs niet eens goed om dat te doen, ik heb dat gezien aan mijn moeder: haar waarheden waren op het laatst in de wij-vorm gestold.

Dus nu zo verder, en het is als met het halen van het rijbewijs: nu begint het pas. Nu ga je pas leren hoe het werkt in de praktijk. En die is weerbarstig. Nog gisteren was ik uitgenodigd door vrienden om over mijn problemen te praten. Algauw kreeg ik het gevoel dat ik daar was om mijn boosheid te verantwoorden: 'Hoe kon je?' De verklaringen kreeg ik erbij geleverd: ik zou mijn scheiding niet goed verwerkt hebben. Ik voelde hoe de woede zich in mij balde. Hoe werden hier oorzaak en gevolg door elkaar gehusseld, zonder dat zij van allebei het fijne wisten. Maar ik dacht aan mijn examenresultaat: kennelijk hadden ook zij het nodig een verhaal intact te houden. Wilden zij niet horen wat ik wist. En ik kon zonder razernij zeggen: 'Het lijkt me niet zinvol hierover door te praten. Ik heb geaccepteerd dat er verschillende waarheden zijn, verschillende visies. En dat ik ermee kan leven dat als een feit te accepteren.'

En nu ik dit zo opschrijf, bedenk ik dat ik daar al in Brandsporen over geschreven heb:

Pas als ze beneden voor de kamerdeur staat, bedenkt ze dat er nog geen verhaal is. Er is een geschiedenis, dat wel. Ergens in het heelal moet een reservoir zijn van ware verhalen, van echt gebeurde geschiedenis. In het hoofd van God, wie weet.