Marieke Lucas Rijneveld geeft de eervolle opdracht om het gedicht The Hill We Climb van Amanda Gorman (voorgedragen tijdens de inauguratie van president Biden) te vertalen terug. Er kwam té veel commentaar op.
Rijneveld is een bijzonder mens, een literair begaafd mens, iemand die vanuit hun (moet ik in dit geval zeggen, al vind ik dat nog heel moeilijk) begaanheid met de mensheid, hun 'diverse' positie juist bij uitstek geschikt lijkt voor zo'n opdracht, zeker omdat de dichteres zelf er volkomen achter staat.
Maar 'divers' Nederland dook er bovenop. Niet langer mag literaire begaafdheid leidraad zijn, kleur moet leidraad zijn. Want dit was weer een typisch gevalletje wit privilege. Gormans poëzie was alleen te doorgronden en te vertalen door een woke iemand van kleur.
Ik weet wel dat niet alleen vrouwen een achtergestelde groep zijn in de literaire wereld. Ook mensen van kleur zijn dat. Ze hebben minder mogelijkheden om te schrijven, om uitgegeven te worden. Ik heb daar al eens een uitgebreid essay aan gewijd.
Maar in dit geval ligt het anders. Hier wordt talent – Rijneveld is de eerste Nederlandse winnaar van de Booker Prize!- opgeofferd aan … ja, aan wat eigenlijk? Mijn vinderigheid schiet tekort om dit te duiden. Maar ik denk wel dat Kunst met een grote K en Literatuur met een grote L voorrang moeten krijgen op politieke correctheid. Want waar houdt dit anders op?
Ik heb een idee. Geef ons allemaal een jaar – tot de volgende Poëzieweek – om het gedicht van Amanda Gorman te vertalen. Laat de vertalingen anoniem inleveren, en besluit dan wie de mooiste vertaling heeft gemaakt. Dat kan dan iedereen zijn: de gelauwerde schrijfster, de zwarte rapper, de stokoude chronisch zieke witte huismoeder, de islamitische dichter. De beroepsvertaler. Want dáár moet het toch om gaan? Dat de mooiste vertaling recht doet aan dat prachtige gedicht?
dd 020321
Je kunt lid worden van de The Hill We Climb vertaalgroep om samen te werken aan onze vertalingen.
Wat ben ik het roerend met je eens Hella. Mooie oplossing.
dankjewel!
Ik was eerst ook verontwaardigd, maar toen las ik deze tweet van Stine Jensen: https://twitter.com/Stine__Jensen/status/1365283967453302792
Zelf schijnt MLR bij DWDD gezegd te hebben dat hun Engels op dat van Louis van Gaal lijkt.
Ik zie niet in waarom Amanda Gorman's gedicht niet prima door een witte persoon vertaald zou kunnen worden, maar mensen vergeten té vaak dat vertalen een vak is en dat je niet alleen gevoel moet hebben voor de doeltaal, maar ook voor de brontaal. Als hun Engels echt zo slecht is ben ik alleen maar blij dat MLR de opdracht heeft teruggegeven.
Ik denk niet dat Gorman of haar entourage MLR's vertaling zou kunnen beoordelen. Het enige dat ze weten is dat MLR de International Booker heeft gewonnen, maar dat boek is niet door hunzelf vertaald.
Het probleem is dat de kritiek niet kwam op haar gebrekkig Engels, maar voornamelijk op haar kleur. Hierdoor is de verontwaardiging wel gerechtvaardigd.
Ik zie trouwens dat je bij "Dat kan dan iedereen zijn" echte vertalers niet eens noemt 😉
dat is een goed punt, ik voeg het toe!
Hoi Hella, je verwoordt het weer prachtig! Zelf heb ik een tijdje terug "Reis naar het einde van de nacht" van Céline herlezen. Céline was bij uitstek iemand die we fout noemen met een zeer racistische aard en verschrikkelijk antisemitisch. Maar "De reis" verwoordt de uitzichtloosheid van het bestaan op weergaloze wijze, bijna geen enkele andere roman heeft op mij zoveel indruk gemaakt. Ik zou het een ernstige verschraling vinden als we zo'n weergaloze roman niet meer mochten lezen omdat de schrijver ervan foute ideeën had.
Ik heb niet zo veel zin om de romans van Rijneveld te gaan lezen, maar de manier waarop zij de opdracht teruggeeft neemt mij onmiddellijk voor hem/haar in. Groetjes, Erik
Ja, verschraling is precies het goede woord.
Ik heb de eerste roman van Rijneveld gelezen, prachtig geschreven maar hakt er wel verschrikkelijk in.
"Ik weet wel dat niet alleen vrouwen een achtergestelde groep zijn in de literaire wereld. Ook mensen van kleur zijn dat. Ze hebben minder mogelijkheden om te schrijven, om uitgegeven te worden. Ik heb daar al eens een uitgebreid essay aan gewijd."
Ik heb hier mijn bedenkingen bij. Ik heb vaak het idee dat je met een vreemde naam in literair Vlaanderen een streepje voor hebt dan als je Jan Smit heet. In feite is het trouwens iets genuanceerder, denk ik: als je vooral links schrijft kom je gemakkelijker aan de bak, dat is een reden geweest waarom b.v. Eggermont in het leven is geroepen omdat rechtse schrijvers moeilijker hun werk kwijt konden (dat werd b.v. bewezen toen een Vlaams Belanger onder pseudoniem een biografie publiceerde en heel de wereld verontwaardigd was toen bekend geraakte dat dat pseudoniem vast hing aan een Vlaams Belanger)...
Maar om eerlijk te zijn denk ik dat je bij vele uitgeverijen vooral aan de bak komt als je goed kan schrijven, (mits nog enkele andere reden zoals interessantheid van het geschrevene, en commercialiteit) en van die meer dan een miljoen mensen (die in Nederland en Vlaanderen ongetwijfeld voor het merendeel blank zijn) die een boek schrijven, is dat een minderheid. Feit is dat als je dan gekleurd bent je je eigen onkunde kunt maskeren door te schreeuwen dat je gediscrimineerd wordt en dat dat minder mogelijk is wanneer je een blanke Nederlander bent. Afwijzing is nu nooit leuk maar 95 % van alle boeken op de slushpile worden nu eenmaal afgewezen. Be a man (or woman) and take it!
Misschien zouden uitgeverijen alle manuscripten anoniem moeten beoordelen (net als met anonieme sollicitaties).