Ik begon vol goede moed aan Gebrek is een Groot Woord van Nina Polak. Ik had een interview gezien van Adriaan van Dis met haar ("Het Schrijvershuis" helaas nergens meer online te vinden) en vond haar bijzonder, zeker voor zo'n jong iemand.
Het begint veelbelovend, een jonge vrouw die niet voor niets Skip Nauta heet, helpt als matroos mee om dure jachten naar exotische havens te varen. De stijl spreekt me aan, de stijlwisselingen ook (verschillende vormen: vertellend, terugkijkend, e-mailend, whatsappend), ik voel me uitgedaagd en verwend.
Dan gaat Skip (die eigenlijk gewoon Nynke heet) na zeven jaar varen terug naar Amsterdam.
En mij bekruipt het gevoel dat me ook zo vaak bij tv- en radioprogramma's bekruipt: alsof wat er in Amsterdam gebeurt maatgevend is voor … Voor Nederland? Voor Het Leven?
Maar misschien ben ik gewoon te oud, ik schreef het al eerder, dat ik jongere schrijvers niet meer kan lezen als generatiegenoot, dat ik ze lees als moeder.
Het is toch wel een knap boek, en Nynke gaat me ook aan het hart. Maar ik moet opeens denken aan de Coladrinkers. Dat was de eerste keer dat ik het gevoel had dat literatuur over mij ging.
Misschien heb ik daar nu middelbare vrouwen voor nodig. Zoals in Melmoth, zoals in An Unnecessary Woman.
We lezen het boek met de leesclub, we hebben ons aangesloten bij Literatuurclubs Drenthe, dan krijgen we er ook een leeswijzer bij. Daarin een uitgebreide samenvatting van het verhaal, in chronologische volgorde. Dit wordt in de narratologie de fabel genoemd, of de story, de en-toen-en-toen-versie van een verhaal. Er volgen wat opmerkingen over de stijl, over thema en motieven. De schrijver van de leeswijzer heeft moeite met de titelverklaring, zegt hij. Terwijl de titel juist zo briljant weergeeft wat Nynke is overkomen, en hoe zij nu in het leven staat. Eigenlijk heeft ze gebrek aan alles, van kindsaf aan. Aan liefde, aan vaderschap, aan eigenwaarde, aan erkenning, aan getuigenissen … Maar ze is van het stoere, mag-niet-klagen-type, dus "gebrek is een groot woord." Wat zij in het leven te verstouwen heeft gekregen … dat zouden de grachtengordeldieren (vandaar de omslag) nooit hebben kunnen verdragen. Zij wel. Ze vaart haar eigen koers.
En ik merk dat ik al schrijvend meer van haar ga houden.
Ik geloof dat wij weer een nadreuner te pakken hebben.