Een klein Zweeds dorp, ergens hoog en diep in de bossen, ontleent eigenlijk alles – bestaansrecht, identiteit, werkverschaffing – aan het plaatselijke ijshockeyteam. Het is dan ook van levensbelang dat het team dit jaar de finale haalt, anders komt er geen nieuwe ijsbaan, zullen alle sponsors afhaken, en zullen alle spelers naar een naburige stad verhuizen. Als op een kwade nacht (bijna op de helft van het boek) een vijftienjarig meisje door een van de ijshockeyers wordt verkracht, lijkt het belang van het team en de dorpsgemeenschap zwaarder te wegen dan de berechtiging van de dader.
Op zich een goed gegeven voor een verhaal, zou je zeggen. Tikje zwartwit misschien, maar werkbaar, en in deze #metoo-tijden ook behoorlijk actueel. De leesclubvragen bij het boek gaan dan ook allemaal over ethische kwesties en afwegingen. (Ik las het in Engelse vertaling.)
Als dit een schrijfopdracht was, had ik denk ik gekozen voor een vertelperspectief dat afwisselt tussen dader en slachtoffer, en het oordeel geheel bij de lezer gelaten.
Backman heeft gekozen voor de soap-benadering. Alle personages krijgen om en om een scène (of een gedeelte daarvan). Het zijn er zoveel – zowat alle teamleden, alle bestuursleden en sponsors, wat losse moeders en vaders hier en daar en zelfs nog wat out-of-towners. Ik kon ze niet goed uit elkaar houden, al kregen ze stuk voor stuk een stempel waaruit moest blijken hoe Vreselijk Zielig ze waren. Aan dode en mishandelde kinderen geen gebrek. Bordkartonnen cliché's, afgevinkt op een Lijst van Moderne Karakters. De arme allochtoon, de verborgen homo, het kind van de alcoholist, het kind van de streberige vader, het gepeste jongetje … Ongelooflijk hoe een gemeenschap van dergelijke misfits toch steeds de hemel wordt ingeprezen omdat ze zo sterk zijn en geen woorden nodig hebben en het team boven het individu verkiezen en noem maar op.
Het verhaal wordt gelardeerd met tegeltjeswijsheden, omringd door
***
poëtische driesterretjes.
***
Het woord never komt er 334 keer in voor, het woord always 228 keer, zo zeker is Backman van alles wat hij verkondigt.
Zo wordt het boek tot een goedkope tearjerker, en kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat Backman gedacht heeft: "Waar zal ik nu weer eens over schrijven, wat levert mij geheid een bestseller op?" En pling! daar ging het #metoo lampje branden.
Het is op zich natuurlijk prima als mensen naar aanleiding van een boek over dergeljke vraagstukken gaan nadenken, daar niet van. Maar dat maakt dit boek nog niet tot een goed boek, hoe lyrisch de 41900 vijfsterders op Goodreads er ook over zijn. Dit is gewoon goedkoop effectbejag en meeliften op een hype. Nu maar hopen dat ik mijn leesclubleden niet op de ziel trap …
Wat gek, ik had al eerder over dit boek gehoord en ik wist zeker dat ik het naar aanleiding daarvan op mijn 'no thanks' of 'probably not for me' shelf had gezet, maar blijkbaar niet.
Alsnog dan maar.
Ja, deze kun je rustig laten schieten. En de volgende delen van de trilogie ook.