Tara Westover – Educated : a memoir

Soms is een boek bijna te pijnlijk om te lezen. Niet zozeer vanwege de gebeurtenissen, hoewel ik die soms ook met de ogen half dicht las. De gruwelijke details van brandwonden en andere vreselijke ongelukken werden me vaak bijna te veel. Maar het waren vooral de dingen die herkenbaar waren, zij het duizendmaal erger en duizendmaal uitvergroot. Hoe het is om op te groeien onder de knoet van Vaders Wil is Wet en een moeder die daar niet tegenop gewassen is.
Tara groeit op in een Mormoons gezin, op een berg in Idaho, met vijf broers en een zus. Het begin deed me sterk denken aan het liedje Ode to Billy Joe.

Vader gelooft dat het einde der tijden nabij is en legt voedsel- en benzinevoorraden aan. De kinderen gaan niet naar school want dat zijn indoctrinatieinstituten van de Illuminati, en ze gaan niet naar de dokter want genezing ligt in de handen van God (hierin bijgestaan door moeder, die heilzame kruiden gebruikt). Het gezin verdient de kost met sloopwerkzaamheden, die onder levensgevaarlijke omstandigheden worden uitgevoerd. Ook Tara werkt mee en doet de gevaarlijkste dingen, waarbij ze ook af en toe gewond raakt. Ze wordt geterroriseerd door een van haar broers, die net als pa pretendeert de wil van God uit te voeren om zijn zuster op het rechte pad te houden.

Tara weet zich uiteindelijk aan dit milieu te ontworstelen: eerst door zelfstudie, later aan de universiteit. Uiteindelijk schopt het ongeschoolde meisje, voor wie holocaust en slavernij en rassenongelijkheid volslagen onbekende begrippen waren, het tot Cambridge en Harvard.
Maar diep van binnen voelt ze dat het allemaal nep is, dat ze daar niet thuishoort, dat ze van het rechte pad af is. Keer op keer probeert ze zich met haar familie te verzoenen. Verstandelijk weet ze inmiddels hoe de vork in de steel zit – dat wat haar vader en broer verkondigden en nog verkondigen helemaal niet de onaantastbare waarheid is, dat zij manipulerende psychopaten zijn – maar haar hart blijft altijd smeken om goedkeuring en erkenning.

Zij krijgt van de hele familie te horen dat de verwijdering haar schuld is, dat wat zij zegt allemaal gelogen is, ze weet zelf bijna niet meer wat nu wel of niet echt gebeurd is. Op een gegeven moment gelooft ze zelfs dat ze haar dagboekverslagen uit haar duim gezogen heeft.
Dat is het werk van de psychopaat en zijn juichaapjes. Bijna niemand durft zich aan haar kant te scharen. Maar ze zijn er goddank wel. Daar moest ik van huilen.

Het boek is zo prachtig geschreven dat ik het wel in z'n geheel zou willen citeren. Maar hier een paar citaten die ik heb onderstreept omdat ze me zo aanspraken.

p135
Suddenly that worth felt conditional, like it could be taken or squandered. It was not inherent; it was bestowed. What was of worth was not me, but the veneer of constraints and observances that obscured me.

p199
I had begun to understand that we had lent our voices to a discourse whose sole purpose was to dehumanize and brutalize others—because nurturing that discourse was easier, because retaining power always feels like the way forward.

p216
To admit uncertainty is to admit to weakness, to powerlessness, and to believe in yourself despite both. It is a frailty, but in this frailty there is a strength: the conviction to live in your own mind, and not in someone else’s. I have often wondered if the most powerful words I wrote that night came not from anger or rage, but from doubt: I don’t know. I just don’t know.
Not knowing for certain, but refusing to give way to those who claim certainty, was a privilege I had never allowed myself. My life was narrated for me by others. Their voices were forceful, emphatic, absolute. It had never occurred to me that my voice might be as strong as theirs.

p270
It’s astonishing that I used to believe all this without the slightest suspicion, I wrote. The whole world was wrong; only Dad was right.