Charlie English – The Book Smugglers of Timbuktu

Zegeningen van het recensentschap! Dit boek was anders nooit in mijn blikveld verschenen, en wat was ik dan een stuk minder wijs geweest. Timboektoe heeft voor mij – voor iedereen, denk ik – altijd een mythische klank gehad. Ooit dacht ik dat ik er ooit wel eens komen zou, nu denk ik dat ik dat voor een volgend leven moet bewaren. En wat is het dan heerlijk om er zo uitgebreid over te lezen. Want het boek is niet alleen een Indiana-Jones-verslag van een een spectaculaire reddingsoperatie (waarbij minister Ploumen en het Prins Clausfonds een grote rol spelen), het geeft ook een overzicht van alle Europese ontdekkingsreizen die erheen georganiseerd zijn, en wat daarvan de invloed is geweest op de blanke visie van het zwarte land.
Dat vond ik zo bijzonder! De vroege ontdekkingsreizigers kwamen erachter dat in Timboektoe een rijke cultuur was geweest, waarvan nog steeds honderden oude handschriften (de oudste uit de elfde eeuw) en nog levende geleerden getuigden. In het begin vond men dat in Europa wel interessant en exotisch, maar toen men met koloniale blik naar Afrika ging kijken, veranderde dat. Om te kunnen ("mogen") koloniseren, moet je jezelf ervan overtuigen dat het land in kwestie geschiedenisloos is, stenentijdperkig, en alleen maar kan profiteren van de blanke zegeningen. (The white man's burden, en meer van zulks fraais.)
Het zou tot na de Tweede Wereldoorlog duren voor men opnieuw 'ontdekte' dat de Europese visie op Afrika niet klopte. Er werd wetenschappelijk onderzoek gedaan, en Unesco maakte geld vrij voor het beheer van de oude handschriften van Timboektoe. Ook Zuid-Afrika zag hier een kans om het werelddeel in de vaart der volkeren op te stoten.
Mooie tijden, waaraan een einde komt met de jihadistische bezetting van Timboektoe in 2012. Die duurde nog geen jaar, maar er werd veel vernield. Ik zoek er het een en ander over op, en vind ook een film die hierover gemaakt is, en die ik zeker wil zien!
Al met al een boek dat alles heeft: een spannend verhaal, nog meer spannende verhalen over al die ontdekkingsreizigers en hun ontberingen, en een – voor mij - nieuw inzicht in een oude wereld. Virtueel reizen is ook verrukkelijk.