Heldinnen

Goddesses: Mysteries of the Feminine Divine by Joseph Campbell
My rating: 4 of 5 stars

Voor alle duidelijkheid: Joseph Campbell is mijn held, mijn goeroe. Op zijn werk is mijn Heldenreis gebaseerd. Maar het is ook niet voor niets dat ik daarna Heldinne's Reis heb ontwikkeld. Zijn werk blijft geschreven vanuit een mannelijke vooringenomenheid. Vrouwen hoeven niet op reis, zij zijn het doel waarnaar de man op reis is, op die manier.
Dus ik was blij verrast toen ik op de site van de Joseph Campbell Foundation een boek over The Goddess tegenkwam. Zou hij tenslotte tot inkeer gekomen zijn?
Spoiler alert: NO.

Het is op zich een prachtig en interessant boek. Het is in feite een uitwerking van colleges die Campbell heeft gegeven, en je hoort hem praten. Het leest geweldig. Je komt veel aan de weet over de plaats van het vrouwelijke goddelijke in diverse culturen, over de parallellen en verschillen, en over hoe de overgang naar patriarchale godsdiensten heeft plaatsgevonden. Je leert wat mythen en godsdienst werkelijk zijn: een venster op het transcendente. De oorzaak van alle kwaad door religies is dat ze het symbool als absolute waarheid bestempelen. De lenigheid van Campbells geest is enorm.

Maar lezendeweg versleet ik toch een heel ikeapotloodje aan onderstrepingen en uitroepen in de marge. In het voorwoord zegt de bezorger: I hope this volume holds the counterpoint to the idea that Campbell was focused solely on the hero and was not sensitive to or did not find of interest goddesses, their mythologies, or the questions and concerns of women who seek to understand themselves in relation to these stories.

Het boek begint met de bewering dat er geen modellen in de mythologie zijn voor Heldinne's Reis.
Die zijn er wel. Denk aan de verhalen van Inanna en van Demeter (beide in de cursus behandeld), maar denk ook aan alle sprookjes die Pinkola Estes gebruikt in Women Who Run With the Wolves.

Het hele boek door blijft de Godin een abstractie. Zij staat voor de schepping, voor het universum, voor het leven en de dood, fixed goal for all eternity, voor de transformatie. Zijzelf is onveranderlijk. Zij is de as waarom het wiel draait. Zij is de muze. Zij blijft de prinses, opgesloten in het kasteel.
She is woman as the transformer, while the male is that which is transformed.

Over de relatie van de vrouw tot de held zegt hij: The hero is someone who has given his life for the cause of others. And this giving of life is here (in de tombes in Ur, waarbij de vrouw samen met de koning werd begraven) represented in the female role as the wife who goes into the underworld for her husband because she is one with him, and brings him back to eternal life.

Hoe Campbell ook zijn best doet buiten zijn eigen box te denken, hij speelt het niet klaar. The important thing about the Goddess is not whether women sat on thrones and ruled in a matriarchal social structure; it is whether the quality of Woman, the being of Woman, the sense of Woman was understood, known and respected.
Nee, meneer Campbell. We zitten niet te wachten op die hoofdletter die ons reduceert tot een type, tot een gevaarloze visie op de vrouw voor de man om te aanbidden. Wij weten zelf wie we zijn! Het gaat niet om het vrouwelijk principe, het gaat om vrouwen! We worden er niet vrijer of blijer van als u ons the source and the end noemt!
Het is pas op de allerlaatste bladzij dat Campbell zelf het volgende zegt:
Each woman has the opportunity, for the first time (de colleges werden gegeven tussen 1972-1986), to find her own path, to take her own role – not simply as Woman, but as this woman, this personality. En even verderop: … all I can tell you about mythology is what men have said and have experienced, and now women have to tell us from their point of view what the possibilities of the feminine future are.
Daarom, vrouwen. Schrijven met donder!

View all my reviews