de dichtcoach

Een roman helpen ontstaan is prachtig, je bent een beetje de leeuwentemmer van de schrijver, hier moet je hem afremmen, daar moet je hem juist door een nieuwe hoepel leren springen. Alles met een diep respect voor de leeuwennatuur.
Een dichtbundel helpen ontstaan is van een heel andere orde. Hier hoeft niets getemd of onderwezen, hier moet op de vierkante centimeter een zeldzame bloem worden opgekweekt. Een felgekleurd, beloftevol zaadje moet een zo mooi mogelijke, door niets ingeperkte, bloem worden.
Als dichtcoach moet je in dezelfde bron zakken als waar je eigen werk geboren wordt. Je moet het gedicht lezen met de onderwaterogen van de schrijver. Je moet onder woorden brengen wat er in de bron gebeurt tijdens het lezen. De dichter moet dat weer vertalen naar de eigen beleving: is dit wat ik bedoelde? Nee! Dan moet ik het anders formuleren. Of: hé, is dat wat iemand erin leest? Wat een bijzonder gezichtspunt, ik ga eens kijken of dat iets oplevert.
Zo ben je als twee duikers de onderzeewereld van het gedicht aan het onderzoeken. Met gebrekkige gebaren sein je naar elkaar.
Ik herinner me dat ik aan het begin van de samenwerking met de dichter vol schroom uitte wat er bij mij van binnen gebeurde bij het lezen. De ervaring die ik had opgedaan met de would-be poëten op het internet – zich ofwel beroepend op hun Dichterlijke Vrijheid ofwel op hun Geloof om elke kritische opmerking te pareren – had me angstig gemaakt. Tegelijk was dat een goede leerschool geweest. Door zelf dieper te gaan, en van daaruit maar volkomen eerlijk te zeggen wat ik beleefde tijdens het lezen – vanuit de nederige wetenschap dat ik het zelf nooit zó zou kunnen – gaf ik vruchtbaardere adviezen.
Ik leerde hoe poëzie werkt: hoe regels niet zomaar doormiddengeknipt spelen dat ze een gedicht zijn, maar dat het woord op die brug twee kanten uitkijkt. Ik leerde van langzame en snelle woorden. Ik leerde dat een gedicht niet zozeer een verhaaltje is, als wel een zintuiglijke belevenis. Ik leerde hoe gedichten en dichters elkaar bevruchten, ik leerde van wat voor poëzie ik zelf houd, en waardoor.
Jarenlang was het een zondagochtendritueel om me onder te dompelen in de gedichten. En steeds vaker mocht ik het absolute wonder aanschouwen van een bloem die zich vanzelfsprekend en zelfverzekerd opééns ontvouwt: maar natuurlijk! Zo moest het zijn vanaf het begin!
Het doel ligt altijd bij de bron, maar er zijn geen kortere wegen om het te bereiken. Ik ben dankbaar voor alle omwegen die leidden naar alle schitterende bloemen van deze dichtbundel.