Victor Klemperer: Tot het bittere einde – Dagboeken 1933-1945

klempererIk heb het uit, het is volbracht. Sommige boeken móet je van jezelf uitlezen, zoals je ook moet kijken naar akelige nieuwsuitzendingen. Je mag je ogen niet sluiten.
Het dagboek van Victor Klemperer uit Dresden is zo'n boek. Hier maak je van binnenuit mee hoe de strop om iemands nek dag na dag strakker wordt aangehaald. Hoe in nazi-Duitsland dag na dag nieuwe maatregelen werden verkondigd om Joden op een hoop te drijven, af te sluiten van contacten, werken te verbieden, en uit te hongeren. Wie naar het concentratiekamp ging, was al zo verzwakt en geïsoleerd dat de dood er spoedig op volgde. Hoewel ik me ook weer verbaasde over het feit dat mensen briefkaarten ontvingen uit de kampen, en er aanvankelijk zelfs pakketjes brood heen konden sturen.
Victor – hoogleraar – en zijn Arische vrouw Eva worden langzaam van huis en haard verdreven. Hun eigen huis wordt gewoon onteigend, zij moeten wonen in een Jodenhuis. Ze leven van voedselbonnen maar een Jood krijgt nauwelijks nog rantsoenen. Het is honger en angst, en Victor noteert het genadeloos. Ook zijn eigen reacties. Liefdeloos, noemt hij zich. Afgestompt. Altijd weer, als anderen "gehaald" worden, is er de gedachte "hoera, ik leef."
Dit alles vindt plaats – vooral in de eerste 10 van de jaren die dit dagboek bestrijkt – zonder dat de buitenwacht ook maar iets doet. En dat beklemde mij. Dat is precies wat er nu weer gebeurt, met Syrië. Hek erom en laat ze zich maar onderling uitmoorden. Zo'n geleidelijke uitmoording als met die kikker in de kookpot. Pas als het water te heet wordt merkt hij dat hij weg moet, maar dan is het te laat. Dat geniep op tijd aankaarten, vereist waakzaamheid. In eigen land ten aanzien van de haatzaaiers.
Wat een belangrijk boek. En wat ben ik blij dat ik het uit heb.

recensie in de Volkskrant

Dit bericht is geplaatst in recensies, tijdgeest met de tags , . Bookmark de permalink.

1 Reactie op Victor Klemperer: Tot het bittere einde – Dagboeken 1933-1945

  1. Liesbeth schreef:

    Indrukwekkend en vast heftig om te lezen.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *