Vandaag las ik De Bedoeling van Verbeelding van Willem Jan Otten, en deze zin raakte me:
"Volgens mij is dat, psychologisch gesproken, een centrale kwestie van onze tijd. De vaderverstoring."
De vader als archetype, ik zit er met Heldinne's Reis middenin. Ik bedoel niet al die concrete vaders met hun mooie en moeilijke kanten. Ik bedoel De Vader. Vroeger was dat misschien de meester op school, de dominee op de kansel, de dokter.
Al deze vaderfiguren zijn van hun sokkels gestoten, want niemand mag zich nog 'meer' voelen dan een ander. De koning wordt een jij, en de paus blijkt de chef van een pedofiele boevenbende. De archetypische vader, volgens mij het allermooist vertolkt door Gregory Peck in To Kill a Mocking Bird, hij is niet meer. In plaats daarvan hebben we een Moskowitz die een levensgevaarlijke vader des vaderlands verdedigt.
Thomas Moore wijdt in Care of the Soul een heel hoofdstuk aan de vader.
"Als mijn vader dood is, of hij was afwezig, koud, tyranniek, waar vind ik dan die gevoelens van bescherming, autoriteit, zelfvertrouwen, kennis en wijsheid? Welke vadermythe kan ik oproepen om leiding te geven aan mijn leven?"
Hij vertelt over Telemachos, die het zijn hele jeugd zonder vader Odysseus moest doen. Zo kunnen wij ons identificeren met dat gevoel in onze ziel, van gemis én verlangen.
Waarom maken de goden het Odysseus zo moeilijk? Omdat ook wij moeten meemaken hoe we, zonder vader, rondzwerven over de oceaan van het leven. Zijn avonturen vormen zijn inwijding tot het vaderschap. Dat houdt ook in: verkeren met de doden, met de onderwereld. Een goed ontwikkelde animus – onze innerlijke vader – houdt in dat we ook onze schaduwkanten onder ogen zien. Maar alles wat naar abnormaal riekt, wordt nu gemedicaliseerd zonder naar de betekenis ervan te vragen. We denken aan kracht en macht als de enige nastrevenswaardige eigenschappen ("We komen sterker uit de crisis!"), terwijl we van Odysseus leren dat je je soms gewoon moet overgeven.
Terwijl Odysseus op zee is, vervult Mentor de vaderrol voor Telemachos. We hebben altijd een voorbeeld nodig van een vaderfiguur, om ons innerlijk leiderschap aan te koppelen. Dat is ook wat we van een koning verwachten, denk ik.
Onze collectieve vaderverstoring zorgt voor een maatschappij waarin verstand en egoïsme de enige 'leiders' zijn, terwijl we een leider voor de ziel nodig hebben. Alles waar we krampachtig en met valse hoop aan vasthielden, achter ons laten, en het diepe avontuur aangaan. Om het vaderschap in de ziel te laten ontwaken, moeten we de zee op.
Mooi stuk Hella!
Vaderverstoring. Wat een prachtig woord! En ik snap wel wat je zegt, maar als ik naar archetypische voorbeelden zoek in mijn leven en 'era', weet ik niet goed wie mij ten voorbeelde geweest zou kunnen zijn. Ik bedoel in de zin van 'de behoefte die ik daaraan als mensenkind zou moeten hebben'. Ik vraag me dan af: ben ik te onafhankelijk hiervoor? Of mis ik niet wat ik zou moeten missen, omdat ik het niet ken?
Misschien is jouw 'innerlijke vader' gewoon heel goed ontwikkeld? Ik verwees op twitter naar dit stuk omdat op de radio een mijnheer sprak over het vaderschap (nav van zijn essay Ontvadering) die vaderschap vooral zag als gezag, autoriteit en macht. Terwijl hij totaal niet refereerde aan hoeden, beschermen, moreel leiderschap.
Ja, zoiets begreep ik. En misschien heb je gelijk. Dat zou mooi zijn 🙂 . Innerlijk en intuïtief zelfonderzoek waard. Heb je ook een dergelijk stukje over Moeders? Want ik denk dat ik daar minder scoor 😉 . Maar fijn dit soort beschouwingen.
Nee, ik heb geen apart stuk over moeders geschreven. Wel komt het moeder-archetype uitgebreid aan de orde in de cursus Heldinne's Reis I.