auteurs of auteuses?

Nieuwsbriefcolumn, geplaatst ivm het stuk van Pauline Slot over het feit dat alwéér een man de Libris Literatuurprijs heeft gewonnen.

Alle feministische golven ten spijt is er in literatuurland nog niet veel veranderd. Vrouwen lezen, vrouwen schrijven, mannen maken de dienst uit. Nu lees ik Tillie Olsen's Silences (1962), zo'n boek dat je het gevoel geeft deel uit te maken van geschiedenis en toekomst. Door dat boek werd literatuur van andere schrijvers dan blanke mannen langzaam geïntroduceerd in Academia. Tot die tijd was het altijd one out of twelve geweest: van elke 12 gedoceerde auteurs (op verplichte leeslijsten, in syllabi) was er 1 vrouw (of zwart, latino, native-american en noem maar op).
Nog altijd wordt gesteld dat literatuur sekseneutraal moet zijn alsof dat niet betekent dat vrouwen als een man moeten schrijven. Nog altijd heerst het idee dat alleen mannen in staat zijn om grootse literatuur te schrijven.
Dat dat te maken heeft met zowel de door diezelfde (blanke) mannen vastgestelde definitie van literatuur, als met de stilte waarin vrouwen gedwongen zijn, is wat Silences duidelijk maakt. Daarom is het een boek dat herlezen en vertaald zou moeten worden.
Hoe lang is het in de westerse wereld gewoon geweest dat vrouwen al hun talenten inzetten voor huis en gezin (iets wat in de rest van de wereld nog steeds de norm is)? In Rilke bewonderen wij zijn stijfkoppigheid om het werk altijd voor het gezin te laten gaan (hij wilde het schrijven zelfs niet onderbreken voor de bruiloft van zijn dochter) – en ja, wat hij schrijft is bovenaards. Maar daarmee is niet gezegd dat een vrouw dat niet zou kunnen, daarmee is aangetoond dat de meeste vrouwen dat niet mógen, van de maatschappij, van zichzelf, van wie ook. Dat is de eerste "stilte".
En de vrouwen die er bewust voor kozen geen gezin te stichten, zich buiten de maatschappij te plaatsen, zich helemaal aan het schrijven te wijden? Zij kregen met een ander soort "stilte" te maken. Silencing. Het zwijgen opleggen, doodzwijgen. Zoveel vrouwelijke auteurs zijn in de vergetelheid geraakt. Zij beschreven immers niet de "menselijke" ervaring (niet voor niets is in het Engels man (man) gelijk aan mens (man)), maar slechts die onbelangrijke vrouwelijke ervaringen, die niet getoetst of vergeleken konden worden omdat er immers geen literatuur over bestond. De vrouwelijke waarheid was geen "universele" waarheid.
Daarom is het zo belangrijk dat meer vrouwen gaan schrijven. Olsen geeft me een paar prachtige zinnen die het belang van Heldinne's Reis doen inzien (p.45). Help create writers. There is so much unwritten that needs to be written. En het hoeft geen literatuur te zijn: ook brieven, dagboeken, memoires, de eigen woorden become source, add to the authentic store of human life, human experience. Vrouw, durf te schrijven!

Heldenreis Nieuwsbrief april 2010