vakantie (1)

Een verre reis doet me iedere keer opnieuw beseffen dat er nergens zoveel deugt als in Nederland. Hoe leven mensen in een kale woestijn, waar besta je van, waar verheug je je in? Hoe leven mensen in de armoedige wijken in Cairo, waar peur je dan geluksmomenten uit, als alles om je heen grauw, lelijk en vuil is? Als je je kinderen niet kunt voeden, jezelf niet kunt ontwikkelen? Schuldig rijd ik erlangs, met steeds vanuit mijn raam in de luxe touringcar een vlugge blik in stegen vol vuilnis. De woonblokken bestaan uit prefab skeletten van beton, met muren gemetseld van grauwe stenen. Het dak is de bovenste verdieping in aanbouw, betonnen palen met ijzeren sprieten steken omhoog voor het volgende dak. Daar gaan de kinderen wonen als ze groot zijn, en het geslacht voortzetten. Wie geld heeft, voorziet het geheel van een balkonnetje met kleur, of van een heus raam met echte luiken, of zelfs een aircomachine in de muur. Wie dat niet heeft, heeft in elk geval die kubus als huis, wat altijd beter is dan golfplaten of de blote hemel.
Maar wie hebben dan de piramides gebouwd? Wie hebben al die schatten gefabriceerd die het Egyptisch Museum herbergt? Toch diezelfden die nu de woonblokken bouwen? Ook legers van arme mensen die zwoegen, met als enig verschil met nu een toplaag met zin voor schoonheid? Nu trekken de rijken zich terug in grote villa’s aan de rand van de stad, of in luxe appartementen aan de Nijl, en ze geven niet langer opdrachten waaraan de hele wereld zich vergapen zou. Ze gapen verveeld in hun dure auto, en denken niet terug of vooruit. Er gebeurt wat er gebeurt, in een stad die nooit slaapt, waar ook midden in de nacht menigten op straat slenteren – en dat zijn de mensen die zich dat permitteren kunnen – en ze proberen te verdienen aan de horden die hun kunstschatten komen bewonderen.
Ik hoefde niet precies te weten van dynastieën en oude koninkrijken, het was genoeg om de pracht te bewonderen die vier millennia lang bewaard is gebleven en waar gelukkig de huidige Egyptenaren ook trots op zijn. Het was een openbaring om te leren dat de Arabische kunst haar motieven heeft gevonden bij de Kopten. Arabieren kwamen uit de woestijn en namen deze decoratie over in hun moskeeën, en vandaar ontstond het Cairo dat we kennen uit negentiende-eeuwse romantische foto’s en tekeningen: kaliefen en minaretten, duizend-en-een-nacht. Een Nijl vol bootjes, en altijd ergens op de achtergrond het stugge silhouet van een piramide, van een nooit meer geëvenaarde visie.