Hanya Yanagihara – A Little Life

Oh, wat buitelden de superlatieven over elkaar heen toen Een Klein Leven werd besproken als Boek van de Maand bij DWDD. Onovertroffen, weergaloos, hartverscheurend, hartverwarmend, briljant, magisch, meesterlijk, verwoestend, geen pagina te veel …
Op het lijstje dus maar, dat magische lijstje van mij waarop alle boeken die ik ooit nog eens wil lezen. Toen werd Een Klein Leven leesclubboek bij De Correspondent, en besloot ik er maar meteen in te beginnen. In tegenstelling tot Joke, die het boek wegens te aangrijpend in kleine porties las, las ik het in 9 dagen uit. Juist omdat het zo aangrijpend was, vooral de eerste helft, wilde ik er maar zo snel mogelijk doorheen.
Nu heb ik het uit, lees wat er op De Correspondent allemaal over geschreven is, en ga mijn eigen ervaring na, en probeer eruit te komen of dit nu een goed boek was of niet. De vraag of het Literatuur is of niet, vind ik niet zo relevant. Het is geen boek dat mensen die "gewone boeken" lezen, zullen lezen. Of dat het automatisch Literatuur maakt? Maar belangrijker: is het een goed boek? Is het zo goed als het had kunnen zijn?

Vooropgesteld: de eerste 60% (leve de e-reader) maakte ontzaglijk veel indruk. Ik las met een brok in mijn keel wat hoofdpersoon Jude allemaal had doorgemaakt in zijn jeugd, en hoe dat voorgoed zijn persoonlijkheid misvormd heeft, zodanig dat hij een nieuw roofdier – een wrede verkrachter - vrijwillig toelaat in zijn leven.
Zijn vrienden – het boek gaat over een hecht viertal dat elkaar kent sinds hun studiejaren - staan machteloos. Zelfs als hij een liefdesrelatie krijgt met een van hen, staat ook hij, die liefhebbende, goedwillende man, machteloos tegenover het roofdier in de ziel van Jude. (Het Roofdier in de Ziel is een concept van Pinkola Estés en bekend bij iedereen die op wat voor manier ook mishandeld is.)
Jude is door zijn jeugd zowel lichamelijk als geestelijk gehandicapt geraakt, en daar is geen kruid tegen gewassen. Dat is uiteindelijk de premisse van dit boek, en die wordt zeer invoelbaar gebracht. Tot zover niets dan lof.

De fictionele droom wordt voor mij echter regelmatig verstoord, en wel door een aantal dingen.
De vier vrienden worden allemaal super succesvol in hun werk, leven rijkeluislevens met diverse huizen, appartementen, reizen, bezittingen, feesten en diners. Daniëlle Steel-achtige settings die – in tegenstelling tot smulboeken – maar nauwelijks functioneel in beeld worden gebracht. Als ze in Rome zijn, lopen ze langs "de" bezienswaardigheden, en verwachten ze elkaar wel tegen te komen "want Rome is helemaal geen grote stad." Een vreemde man op een pleintje vraagt: Lui è tuo figlio? Terwijl een vreemde toch echt vostro figlio had gezegd.
Ik weet niet waarom er met zoveel geografische namen gestrooid moet worden als deze geen enkele sfeerbepalende – of andere – rol spelen. Dat begint me te ergeren.

De liefdesrelatie van Jude en zijn vriend wordt liefdevol-zoet beschreven. Je bent als lezer al lang blij dat hij een beetje geluk krijgt toebedeeld, dus oké. Maar op het seksuele vlak wil het niet lukken, dat is bij Jude te veel beschadigd. Hij ziet seks als iets wat hij verplicht moet leveren, als tegenprestatie om liefgehad te worden. Hij doet het wel, maar het doet hem lichamelijk veel pijn. Toen moest ik opeens denken aan een prachtige homo-seksscène die ik ooit eens had gelezen, in welk boek ook weer. Ik geloof A Home at the End of the World van Cunningham. Een tedere, strelende verbeelding van de liefde tussen twee lichamen. Monden, handen, huid. Het lijkt wel of Yanagihara bij homoseks alleen maar aan keiharde penetratie kan denken. Ik kan me niet voorstellen dat Jude's vriend geen mogelijkheid had gevonden om Jude op een andere wijze lichamelijk genot te laten ervaren.

Maar waar ik me echt steeds meer aan begon te storen, was de tijdlijn. En het ontbreken van buitenwereld. Het kan zijn dat Yanagihara dat bewust heeft gedaan, om aan te geven dat dergelijke verschrikkingingen geen tijdsverloop kennen, altijd acuut aanwezig blijven in de ziel van iemand die dat heeft doorstaan, maar op de een of andere manier schat ik het niet zo in.
Het maakt op mij de indruk van te weinig diepgang verhullen door heel veel woorden en heel veel bladzijden.
Vooral de tijdlijn deugt van geen kant. Als we ervan uitgaan dat de laatste scène van het boek zich afspeelt in 2015 (het jaar van verschijnen), is Jude geboren in 1953, en heeft hij zijn verschrikkelijke jeugd beleefd van 1953-1969. Toch vertelt hij over die tijd bijvoorbeeld dat iemand die hem ontvoerd had (ik wil niet te veel weggeven) niet toestond dat hij online ging, en dat hij nooit een computer of een telefoon had gehad. En als hij eenmaal gered is, mag hij op de computer van zijn begeleidster zijn essay typen voor de universiteit. Begin jaren zeventig. Hij komt op de universiteit en zijn roommate komt de kamer binnen met telefoons en computers en digitale gadgets …
En ga zo maar door.

Als ik redacteur was geweest, en uit dit verhaal het best mogelijke boek had mogen destilleren, had ik het veel en veel kleiner gemaakt. Uitgebeend. Waarom dat niet gebeurd is? Omdat dikke boeken in de mode zijn? Omdat jet set settings beter verkopen?
Het is of het ware en verschrikkelijke leed verteerbaar en sexy gemaakt moest worden. Eigenlijk verdienden alle personages een beter boek.