kunstenaar

Hoera, er was weer eens voer voor een stokpaard vanmorgen. Een Groningse galeriehouder beweerde met veel aplomb het volgende:

Wat mij begint te ergeren dat iedereen zich maar kunstenaar noemt...die hoogmoed. En dan gaan mensen zich er ook nog helemaal naar kleden...in mijn bestaan, 30 jaar als kunsthandelaar, heb ik al zoveel van dat werk bekeken.. Het is of niet goed genoeg ,of het is helemaal niks...ik zie dat als een inflatie van mijn vak...daarom wil ik er een halt toe roepen [sic]

en vervolgens:

Ik vind nog steeds een belangrijke maatstaf… Als je van je kunst kan leven. Dan kan en mag je je een kunstenaar noemen. Zeker als je jezelf een paar jaar de tijd hiervoor gegeven hebt. (genoeg verkoop) Is dat niet het geval, dan ben je niet goed genoeg.

Waarop ik natuurlijk terstond verwees naar mijn column Beroeps en hij mij op twitter toevoegde dat ik zeker bedoelde "leve de amateurs."
Zoals zovaak vroeg ik me af waarom mijn stokpaard mij altijd zo vertrapt, waarom ik mij zo kwaad maak waar negeren misschien een betere optie was. Gezonder voor mij, in elk geval.
Gisteravond heb ik de autobiografie van Emily Carr uitgelezen. Zij is als kunstenaar pas in het laatst van haar leven ontdekt en erkend, puur en alleen omdat ze aan de – toen nog – verlaten westkust van Canada werkte, en in haar eentje langs die afgelegen Indianendorpjes trok, en de wouden verkende.
Eenmaal ontdekt werd ze gelauwerd als degene die het best de ziel van Canada had verbeeld. Tot die tijd was ze een amateur die geen cent verdiende met haar harde werk, die bleef werken uitsluitend omdat ze er zelf in geloofde.
Dát is een kunstenaar. Niet degene die het "maakt" omdat een gewiekste galeriehouder er een commercieel succes in ziet.
Op Facebook volg ik de pagina Arab Women Artists. Daar komen prachtige werken voorbij. Van vrouwen die verbeelden wat het betekent om vrouw te zijn in haar cultuur, of om te leven in een door oorlog verscheurd land. Wat zij maken raakt direct, is verstaanbaarder dan prijskaartjes of politieke verhandelingen. Zulk werk komt niet in een galerie, en dat heeft met de kwaliteit ervan volstrekt niets te maken.
Het is de ongelooflijke moed van zulke vrouwen die me zo kwaad maakt op de hoogmoed van een kunsthandelaar.
Over de machinaties in de kunstwereld – wie hoe bepaalt wie het "maakt" – raad ik de romans van Siri Hustvedt aan, What I Loved en The Blazing World.
Over de machinaties in de literatuurwereld is genoeg geschreven. Ondanks decennia van emancipatie heerst daar nog altijd de maatstaf van de dode blanke mannen, en hij wordt evenzeer gehanteerd door vrouwen als door mannen. Daar zou ik Silences van Tillie Olsen nog maar eens op nalezen.
Om mijzelf nog maar eens te parafraseren: Er zijn slechts twee criteria die je het recht geven jezelf schrijver of kunstenaar te noemen. De zekerheid dat je móet schrijven / schilderen / beeldhouwen / kunst maken, en de bereidheid om te werken naar de top van je kunnen.
Zo stokpaard, nu maar weer op stal.

Rouya Raouf - Irak